Dağlıq Qarabağ: “Blef” əməliyyatı davam edir
ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller bəyanat yayıb ki, ABŞ “Ermənistan və Azərbaycan arasında danışıqların davam etməsindən məmnundur” və “iki Transqafqaz respublikasının liderləri Moldovanın paytaxtında avropalı tərəfdaşlarla görüşəcəklər”. Eyni zamanda, bəyanatda xüsusi olaraq vurğulanır ki, “ABŞ regionda davamlı və layiqli sülh sazişinin əldə edilməsi üçün hər iki tərəfin səylərini dəstəkləməyə hazırdır”.
Bir gün əvvəl və Brüsseldə Avropa İttifaqının Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan, Fransa və Almaniya liderləri Emmanuel Makron və Olaf Şolz, həmçinin Kişinyovda Avropa Siyasi Birliyinin (EPC) ikinci sammiti çərçivəsində Aİ Şurasının sədri Çarlz Mişel tərəfindən hazırladığı bildirilib.
Bundan əvvəl Çarlz Mişel tərəflər arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına açıq eyham vuraraq, Paşinyan və Əliyevi “cəsarətli qərarlar qəbul etməyə” çağırıb. Bu mesaj Azərbaycanın Fransadakı səfiri Leyla Abdullayevanın iyunun 1-də Bakı və İrəvan arasında sülh və dövlətlərarası münasibətlərin qurulması haqqında saziş bağlaya biləcəkləri barədə bəyanatında da öz təsdiqini tapıb.
Artıq hazırlanmış sülh müqaviləsi və ya saziş layihəsinin başqa əlamətləri də var idi. ABŞ Dövlət Departamentinin sözçüsü Metyu Miller Moskvada Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin hətta birgə bəyanat imzalanmasına belə səbəb olmayan üçtərəfli görüşündən sonra brifinqdə qəti şəkildə bəyan edib ki, “artıq razılıq əldə olunub və biz hər iki tərəfin həll edilməmiş məsələlərdə razılığa gəlmək üçün birgə işləməsində israr etməyə davam edirik”. Bu zaman onlar dövlət katibi Entoni Blinkenin vasitəçiliyi ilə Vaşinqtonda Azərbaycan və Ermənistan arasında aparılan danışıqlarda əldə olunan razılaşmaları nəzərdə tuturdular.
Daha dəqiq desək, bu barədə ABŞ Konqresinin Nümayəndələr Palatasının Xarici Əlaqələr Komitəsində keçirilən dinləmələrdə dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisinin birinci müavini Derek Hoqan danışıb. O, bəyan edib ki, Vaşinqton “Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsi üzərində işin bir hissəsi olaraq, ən böyük fikir ayrılığına səbəb olan bəzi məsələlərin həlli ilə bağlı iki ölkə rəhbərliyinə öz təkliflərini təqdim edib”. Söhbət xüsusilə sərhəd bölgəsində qoşunların qarşılıqlı çıxarılmasından, sazişdəki mübahisələrin həlli mexanizmlərindən və Dağlıq Qarabağdakı etnik ermənilərin hüquq və təhlükəsizliyindən gedirdi. Eyni zamanda, Hoqan “bu məsələlərin bir çoxunun üzərində işlənildiyini” vurğuladı və “hansı sahələrin irəliyə aparılmasının mümkünlüyünü” anlamaq üçün onları Azərbaycan və Ermənistanın xarici işlər nazirləri ilə müzakirə etdi.
Lakin sonradan Əliyev “Qarabağ tənliyi” adlanan sistemə yeni girişlər daxil etməyə başladı. O, Qarabağ hakimiyyətindən parlamentin buraxılmasını, məmurların isə vəzifələrindən getməsini tələb edib. Onun sözlərinə görə, “yalnız bu yolla amnistiya ala bilərlər”. Paşinyan cavab verib ki, Azərbaycan prezidentinin Dağlıq Qarabağla bağlı bəyanatları “ən azı anlaşılmazdır” və “Bakıdan və beynəlxalq tərəfdaşlardan bu bəyanatlara aydınlıq gətirməyi” tələb edib. Sonra Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi bəyan etdi ki, Kişinyovda Azərbaycanla Ermənistan arasında hər hansı sənədin imzalanması gözlənilmir.
Bu onu deməyə əsas verir ki, Bakı və İrəvanın əvvəlcə Vaşinqtonda, sonra Moskvada başlatdığı şifahi diplomatiyanın yeni seriyası Kişinyovda davam etdiriləcək və Reuters-in Avropa Siyasi Birliyinin sammitində Bakı ilə İrəvan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması ilə bağlı proqnozları özünü doğrultmayacaq. Onların həyata keçirilməsi üçün şanslar azdır.
Tanınmış rusiyalı politoloq Sergey Markedonov Qarabağ münaqişəsinin güc yolu ilə həllinə baxmağın mümkün olmadığını, diplomatik baxımdan bunun uzun bir proses olduğunu deyəndə haqlıdır. Hansısa sənədə imza atmaqla problemi tam tükəndirmək mümkün deyil. Kimsə zəfərlə kağıza imza atıb Nobel mükafatının faizini paylamağı düşünürsə, çox yanılır.
Rəy