Orta Asiyada baş verən son hadisələr, 5 Oktyabr 2023

Əfqanıstan:
1- Kabil:
Sentyabrın 29-da Kabilin 13-cü rayonunda Taliban təhlükəsizlik komandanlığının qarşısında maqnit bombasının partlaması nəticəsində 3 taliban silahlısı öldürülüb və yaralanıb. Bu partlayışa görə məsuliyyəti Əhməd Məsud qüvvələri öz üzərinə götürüb.

2- Təxar:
Oktyabrın 3-də silahlı qüvvələr Talibanın keçmiş qubernator müavini Molla Can Məhəmmədin əmri ilə əvvəlki hökumətdə Təxar Milli Təhlükəsizlik İdarəsinin ehtiyat qüvvələrinin komandiri Heydər Aşkomşini Əhməd Məsud qüvvələri ilə əməkdaşlıqda ittiham edərək həbs ediblər.

3- Pərvan:

• Sentyabrın 28-də Əfqanıstan Azadlıq Cəbhəsinin silahlı dəstələrinin Baqram şəhərində Taliban yaraqlılarının qubernatorluq binasına hücumu nəticəsində bir neçə taliban silahlısı öldürülüb və yaralanıb.
• Oktyabrın 3-də naməlum əfqan qüvvələrinin silahlıları Şinvari şəhərində Camaluddin Abbasi adlı Taliban silahlılarından birini qətlə yetirdilər.

4- Bədəxşan:
Sentyabrın 26-da Bəhərək şəhərinin bazarında Şahada şəhərində Taliban kəşfiyyatının direktoru Moləvi Zərqavi ilə təhlükəsizlik komandiri Qari Nəzrullahın komandanlığı altında silahlılar arasında baş verən qarşıdurma nəticəsində 3 Taliban silahlısı öldürülüb və yaralanıb.

5- Fərah:
Sentyabrın 26-da Fərah şəhərində Taliban hökumətinin yerli rəsmiləri ilə görüş zamanı “Əl-Qarafa Qətər” rəsmiləri Fərah Rud şəhərində Baxş Abad bəndinin təxribat tunellərinin yenidən qurulması üçün 500 min dollar vəsait ayırıblar.

Daha ətraflı: Əfqanıstanda Bəxş Abad su bəndi kanallarının tikintisinə start verildi; Hamun bataqlığının ölümü anbaan yaxınlaşır + FOTO

6- Nuristan:
Oktyabrın 4-də Əhməd Məsud qüvvələrinin Mandol və Da Ab şəhərlərində Taliban yaraqlılarının forpostuna qarşı iki ayrı hücumu nəticəsində 7 taliban yaraqlısı öldürülüb və yaralanıb.

7- Sentyabrın 26-da Rusiyanın BMT-dəki nümayəndəsinin müavini Anna Yevistigneva Təhlükəsizlik Şurasının Əfqanıstanla bağlı iclasında deyib: “Rusiya Əfqanıstandakı terrorçu qrupların regionun təhlükəsizliyi üçün təhlükələrindən narahatdır. İŞİD-in Xorasan qolu da daxil olmaqla terror qrupları Əfqanıstanda güclənib. Əfqanıstandakı bu qruplar terror hücumları təşkil etməklə və gəncləri radikallaşdırmaqla regionda sabitliyi pozmağa çalışırlar. Taliban hökumətinin Əfqanıstanda terror təhlükələrinin aradan qaldırılması üçün göstərdiyi səylər yetərli deyil və terrorizmin bu ölkədən regiona, xüsusən də Mərkəzi Asiyaya yayılması riski hələ də qalmaqdadır”.

8- Sentyabrın 26-da “Manu” tədqiqat mərkəzinin direktoru Bəxtiyar Arqaşev Əfqanıstanın hazırda ekstremist qruplar və onların Mərkəzi Asiya ölkələrindəki təsirləri üçün ən təhlükəsiz və ən yaxşı yer olduğunu iddia edərək, “İndi Əfqanıstanda onlarla ekstremist təşkilat var. Mərkəzi Asiyadakı dövlət sistemlərinə sızmağa və onları devirməyə hazırlaşırlar. İllərdir Suriyada vuruşan İmam Buxari Briqadası, Tövhid Briqadası və Cihad Briqadası kimi ekstremist qruplaşmalar indi Orta Asiyaya nüfuz etmək məqsədi ilə Əfqanıstana axışır” deyib.

9- Sentyabrın 29-da İran prezidentinin Əfqanıstan üzrə səfiri və xüsusi nümayəndəsi Həsən Kazemi Qomi Tatarıstanın Kazan şəhərində keçirilən 5-ci Moskva formatı sammitində Amerikanın regiondakı hərəkatlarının arxasında duran məqsədləri bəyan edərkən vurğuladı: “ABŞ Mərkəzi Asiyada sabitliyi pozmağa çalışır və bu ölkələrdə hərbi bazalar yaratmaq istəyir”. Kazemi Qomi Vaşinqtonun İŞİD-in Xorasan qoluna dəstəyinin davam etməsinə toxunaraq deyib: “Amerikalılar Əfqanıstanda öz fitnələrini davam etdirirlər və Əfqanıstanın qonşuları da daxil olmaqla, region ölkələrində narahatlıq və çətinlik yaratmağa çalışırlar. Əfqanıstanın qeyri-sabitliyini və təhlükəsizliyini gücləndirməklə, Vaşinqton Əfqanıstanın qonşularını və region ölkələrini narahat etməyə davam edəcək şərait yaratmaq niyyətindədir”.

Daha ətraflı: Taliban xarici işlər naziri: Amerikanın Əfqanıstanda bazası olmayacaq

10- Oktyabrın 2-də Çin hökumətinin dəvəti ilə Taliban hökumətinin xarici işlər naziri Moləvi Əmirxan Müttəqi Trans-Himalay Forumunun üçüncü iclasında iştirak etmək üçün iqtisadi nümayəndə heyətinə başçılıq etdi. Çinin Xi Zhang əyalətində Himalay dağları ətrafındakı ölkələr arasında iqtisadi əməkdaşlıq, regional kommunikasiya və ekoloji dəyişikliklərlə bağlı “Trans-Himalay Forumu”nun üçüncü iclası keçiriləcək.

Daha çox oxuyun: Orta Asiyada baş verən son hadisələr, 16 Sentyabr 2023

11- Oktyabrın 3-də Taliban hökumətinin Tehrandakı səfirliyinin rəhbəri Moləvi Fəzl Məhəmməd Həqqani bir sıra iranlı iş adamları ilə görüşüb və iranlı iş adamlarının Əfqanıstana neft və qaz ixracı yolunda problem və çətinliklərin həlli yollarını müzakirə edib. Bu görüş zamanı Taliban hökumətinin Tehrandakı səfirliyinin rəhbəri bu problemlərin həlli üçün səyləri ikiqat artıracağına söz verib.

12- Oktyabrın 3-də İran İslam Respublikasının Kabildəki səfirliyi Peyğəmbərin (s) mövludu və vəhdət həftəsi münasibətilə keçirilən humanitar aksiyada Əfqanıstanın narkomaniya mərkəzinə 50 ton un bağışladı. İran İslam Respublikası indiyədək müxtəlif vəsilələrlə Əfqanıstanda ehtiyacı olanlara çoxsaylı humanitar yardım göndərib.

Özbəkistan:
1- Sentyabrın 28-də Daşkənd Beynəlxalq Hava Limanı yaxınlığında “İnter Logistics” şirkətinin anbarında baş vermiş güclü partlayış nəticəsində bir mülki şəxs həlak olmuş, 163 nəfər yaralanmışdır. Özbəkistan Daxili İşlər Nazirliyi bildirib ki, partlayışa səbəb ildırım vurması və “İnter Logistics” şirkətinin anbarında baş verən yanğın olub.

Tacikistan:
1- Oktyabrın 2-də Tacikistanın xarici işlər naziri Siracuddin Mehrəddin Səudiyyə Ərəbistanı xarici işlər nazirinin birinci müavini Vəlid bin Əbdül Kərim Əl-Xarici ilə görüşüb və ikitərəfli siyasi, iqtisadi, humanitar, ticarət, investisiya, turizm, mədəniyyət, elm, təhsil və səhiyyə sahəsində əlaqələri müzakirə edib.
2- Tacikistan prezidenti Emoməli Rəhmonun əmri ilə Əfqanıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan sərhədlərindəki bütün sərhəd hava limanları da daxil olmaqla, ölkə üzrə 18 yerli hava limanına nəzarət Müdafiə Nazirliyinə verilib. Həmçinin, bu sənədə əsasən, Müdafiə Nazirliyi bəzi köhnə hava limanlarını tam təmir edib, avadanlıqla təchiz etmək öhdəliyi götürüb.

Pakistan:
1- Hayber Paxtunxva:

• Sentyabrın 28-də Ömər Melanq Kandinin komandanlığı altında silahlı qrup, Vəziristan bölgəsinin cənubunda yerləşən Tank məntəqəsində Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) lideri Nur Vəli Məhsud kimi tanınan Əbu Asim Mənsurla beyət edib.
• Sentyabrın 28-də “Təhrik-e-Taliban Pakistan”ın (TTP) alt qrupu olan “Camaat-ül-Əhrar” terror qruplaşması Pakistan hökumətini ölkənin təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı ölümcül hücumlar təşkil edəcəyi ilə hədələyən bəyanat yayıb. Bu qrupun bəyanatında bildirilir ki, Camaat-ül-Əhrar mücahidləri Pakistanın təhlükəsizlik qüvvələrinə qarşı ən qanlı silahlı və kamikadze hücumları həyata keçirməyə hazırdırlar.
• Sentyabrın 30-da Cənubi Vəziristan bölgəsinin Şəkay bölgəsində Pakistan ordusunun postuna Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) silahlılarının hücumu nəticəsində üç pakistanlı əsgər həlak olub və yaralanıb.
• Sentyabrın 30-da Çitral bölgəsində Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) yaraqlılarının sığınacağına qarşı əməliyyat zamanı Pakistan Terrorla Mübarizə Polisi (CTD) son hücumlarda iştirak edən dörd Təhrik-e-Taliban yaraqlısını məhv edib. Bu qrup Pakistan ordusunun Çitraldakı mövqelərində iştirak edənləri həbs etdi. Həmçinin bu sığınacaqdan 64 kiloqram partlayıcı maddə aşkar edilib.
• Oktyabrın 3-də Pakistan ordusunun Cənubi Vəziristan səmtindəki Tank məntəqəsində Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) yaraqlılarının sığınacağına qarşı keçirdiyi əməliyyat nəticəsində İslamuddin Aka Lala və İsmətullah Şahin adlı iki cəbhə komandiri də daxil olmaqla 10 nəfər həlak olub.

2- Pəncab:
Sentyabrın 26-da Pakistanın Terrorla Mübarizə Polisi (CTD) Lahurda Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) yaraqlılarının sığınacağına qarşı əməliyyat zamanı iki əfqan yaraqlısını Lahorda həbs edib.

3- Oktyabrın 3-də Pakistanın Daxili İşlər Naziri Sərfaraz Buqti İslamabadda keçirdiyi mətbuat konfransında deyib: “Bu il iyunun 11-dən bu yana Pakistanda 24 kamikadze hücumu baş verib, onlardan 14-ü Əfqanıstan vətəndaşları tərəfindən həyata keçirilib. Şübhə yoxdur ki, Pakistanda terror aktları Əfqanıstandan həyata keçirilir və bu hücumlarda Əfqanıstan vətəndaşları iştirak edir. Bunu sübut edəcək dəlillərimiz var”.

Hindistan:
1- Yeni Dehli:
Oktyabrın 3-də Hindistan polisinin xüsusi təyinatlı qüvvələri İŞİD-in Yeni Dehlidəki sığınacağına qarşı əməliyyat zamanı bu qruplaşmanın Yeni Dehlidəki liderlərindən biri Şafi Əzma kimi tanınan Məhəmməd Şahnavaz İlyas da daxil olmaqla üç İŞİD üzvünü həbs edib. Şafi Əzma artıq bir müddətdir ki, Hindistan Milli İstintaq Agentliyi tərəfindən axtarışa verilib. Hindistan hökuməti bu İŞİD üzvünün gizləndiyi yer haqqında ətraflı məlumat verənə görə 3 milyon hind rupisi mükafat təyin etmişdi.

2- Kəşmir:
Oktyabrın 3-də Rajuri rayonunun Kalakot məntəqəsində Kəşmir Kampaniya Qrupunun qüvvələri ilə Hindistan Ordusunun qüvvələri arasında baş verən toqquşma nəticəsində üç hind əsgəri yaralanıb.