Hərbi Məlumat: Xürrəmşəhr-4 (Xeybər) Raketi

Mayın 25-də İranın İraq-İran müharibəsində Xürrəmşəhr şəhərinin azad edilməsinin ildönümü münasibəti ilə İranın Müdafiə və Silahlı Qüvvələrə Dəstək Naziri Məhəmmədrza Aştianinin iştirakı ilə operativ adı Xürrəmşəhr-4 olan raketin təqdimatı keçirilib.

İranın Müdafiə və Silahlı Qüvvələrə Dəstək Naziri Məhəmmədrza Aştiani Xürrəmşəhr-4 raketini radardan yayınma qabiliyyətinə malik strateji ballistik raket hesab edib. O, çıxışının bəzi hissələrində Xürrəmşəhr-4 raketinin İranın dostlarına nümayiş etdirilməsi, regionda sülh və sabitliyə kömək etmək və hegemonluq sisteminə qarşı mübarizə yolunda çalışan ölkələrə hərtərəfli dəstək vermək mesajını xatırladıb.

Xürrəmşəhr-4 raketi müxtəlif hissələrində böyük dəyişikliklərə məruz qalan Xürrəmşəhr raket seriyasının ən yeni nümunəsi hesab olunur. Bu dəyişikliklərin ən mühümləri arasında hiperqalik (özünü alovlandıran) yanacağın və yeni mühərrikin mövcudluğunu qeyd edə bilərik.

Xürrəmşəhr-4 hiperqalik yanacaqdan faydalanmaq və istifadə etmək üçün İranın ən qabaqcıl maye yanacaq mühərriklərindən biri olan Ərvənd mühərriki ilə təchiz edilmişdir.

Hiperqalik yanacaq, komponentləri bir-biri ilə təmasda olduqda öz-özünə alovlanan və alışma sistemi tələb etməyən maye yanacaq növüdür. Bu səbəbdən, onlar adətən sadə və çox etibarlıdırlar; Təbii ki, bu mühərriklər təzyiq altında işləyir və güclü turbo nasoslara ehtiyac duyur. Hiperqalik yanacaq iki komponentdən, yanacaq və oksidləşdiricidən ibarətdir və onların hamısı normal temperatur və təzyiqlərdə maye olur. Buna görə də onları bəzən saxlanıla bilən maye yanacaqlar da adlandırırlar. Hiperqalik yanacaqlarda yüksək təzyiqli yanacaq nəzarət klapanları vasitəsilə yanma borusuna daxil olur və düzgün birləşmə ilə reaksiya verir və alovlanır. Buna görə də, yanacaq tükənənə qədər yanacaq klapanlarını lazım olduğu qədər açıb-bağlamaqla raket mühərriki söndürülə və işə salına bilər. Buna görə də, mühərrikin bu xüsusiyyətinə və idarə oluna bilmə qabiliyyətinə görə onlar kosmik raketlərin manevrləri üçün çox uyğundurlar.

Xürrəmşəhr-4 raketinin başqa bir xüsusiyyəti də bu raketin içərisində bir neçə il yanacaq saxlamaq imkanıdır. Bu qabiliyyətdən istifadə edərək raketə yanacaq vurmaq və onu bir neçə il anbarda saxlamaq mümkündür. Bu səbəbdən raket hər zaman atəşə hazırdır və hər dəfə yanacaq doldurmağa uzun müddət sərf etməyə ehtiyac yoxdur. Buna görə də atış yerinə daxil edilib, atışa hazırlıq müddəti 12 dəqiqədən az müddətə gəlib çatıb.

Rəsmi mənbələrdən verilən açıqlamalarda və məlumatlarda Xürrəmşəhr-4 raketinin mənzili 2000 km-ə qədər, döyüş başlığı isə 1500 kq-dır. Lakin mövcud məlumatlara görə, raketin mənzili qəsdən həqiqi ölçüsündən aşağı olaraq deyilib. Ümumiyyətlə, uzunluğu 4 metr, çəkisi 1500 kq olan bu raketin döyüş başlığı İranın istehsal etdiyi ən böyük və ən ağır döyüş başlıqlarından biridir ki, o da elektron müharibəyə davamlıdır. Qeyd edək ki, bu 1500 kq-ın 1000 kq-a yaxını partlayıcı, 500 kq-ı isə mühərrik, istiqamətləndirici və s. avadanlıqlara aiddir. Bu raketin döyüş başlığı tək və ağır ola bilər və ya bir neçə yüngül döyüş başlığı şəklində ola bilər və həmçinin termobarik döyüş başlıqları kimi müxtəlif döyüş başlıqlarından istifadə etmək imkanı var.
Burada məsələ ondan ibarətdir ki, bu raketin döyüş başlığında mikromotorlar vəziyyətə nəzarət etmək və atmosferdən kənarda yolu düzəltmək üçün istifadə olunur. Məsələn, döyüş başlığının çəkisini yarıya endirməklə və yanacaq miqdarını artırmaqla və döyüş başlığında olan mühərriklərlə və onu atmosferdən kənara yönəltməklə, bu raketin mənzili elan edilən məsafədən iki dəfəyə qədər asanlıqla artırıla bilər!

Bu raketin uçuş sürəti hədəfi vurmazdan əvvəl atmosferdən kənarda 16 max, atmosfer daxilində isə 8 max təşkil edir və bu raket üçün 10-30 metr (CEP) xəta dairəsi də gözlənilir. 16 maxın atmosferdən kənardakı sürəti və döyüş başlığının trayektoriyasını idarə etmək və düzəltmək üçün istiqamətləndirici mühərriklərdən istifadə kosmik müdafiə sistemlərinin işini bu raketin qarşısını almaq üçün çox mürəkkəbləşdirir. Həmçinin atmosferdə son mərhələdə 8 max sürəti çox yaxşı sürətdir və praktiki olaraq ən yaxşı və ən qabaqcıl müdafiə sistemlərinin bu raketi tutmaq və məhv etmək şansını azaldır.

Xürrəmşəhr-4 raketinin nümayişindən bir gün sonra İran müdafiə nazirinin müavini Sərdar Fərəhi televiziyaya verdiyi müsahibədə bu raket haqqında daha geniş məlumat verib. Onun sözlərinə görə, əvvəllər idarəetmə sistemi atmosferdə olan və düşmən tərəfindən tıxanma və elektron müdaxilə ehtimalı olan raketlərdən fərqli olaraq, Xürrəmşəhr-4-ün istiqamətləndirilməsi və idarə edilməsi atmosferdən və onun istiqamətləndirmə və idarəetmə sistemlərindən kənarda həyata keçirilir. O, aktiv deyil və buna görə də Xürrəmşəhr-4 raketindəki elektron müharibə və müdaxilə sistemlərinin heç bir təsiri yoxdur.
Həmçinin elektron müharibə ilə məşğul olmaq üçün atmosferdəki istiqamətləndirmə və idarəetmə sisteminin aradan qaldırılması ilə yanaşı, bu raket kibermüdafiə sistemindən istifadə edir və lazımi manevr qabiliyyətinə malik süni intellektdən istifadə edərək, düşmənin müdafiə sistemlərini aldadaraq, düşmənin əlindən qaça bilir və pusquya düşmür. O, Xürrəmşəhr-4 raketinin səhv dairəsinin (CEP) 2000 km məsafədə 30 metrə qədər olduğunu, raketin içindəki yanacağın saxlama müddətinin isə maksimum 3 il olduğunu bildirib.
Xürrəmşəhr-4-ün digər imkanları arasında missiya və hədəf növündən asılı olaraq raketdə quraşdırılan mobil dəniz və quru hədəfləri hədəfə almaq üçün fərdi və ya süni intellektin istifadəsi ilə radar və optik axtarış aparatından istifadə etmək imkanı var.

Xürrəmşəhr-4 raketinin texniki xüsusiyyətləri:
Uzunluğu: ~ 13 Metr
Diametri: ~ 1,5 Metr
Çəkisi: ~ 30 Ton
Döyüş Başlığının Çəkisi: 1500 Kq
Mənzili: 2000 Km
Dəqiqliyi: 10-30 Metr CEP
Yanacağı: Hiperqalik – Tək Mərhələli
Sürəti: Atmosferdən Kənarda 16 Max – Atmosfer Daxilində 8 Max
Təqdimatı: 25.05.2023
İstehsal: İran

Xürrəmşəhr-4 raketinin daha çox şəkilləri:

İngilis, rus, ərəb, fars, kürd və ivrit dillərində “Xürrəmşəhr-4 (Xeybər)” posterlər toplusu: