Hərbi Məlumat: Qaem Ağıllı Minyatür Bomba

İranın Keçmiş müdafiə və silahlı qüvvələrə dəstək naziri Əmir Hatəminin Qaem bombalarının təqdimat mərasimindəki sözlərinə görə, bu məhsul İranın iki Müdafiə Sənayesi və Elektron Sənayesi Təşkilatı (Sa İran) tərəfindən birgə istehsal edilib. Bu bombaların minimum əməliyyat hündürlüyü 4 ilə 10 min fut (1219 ilə 3048 metr) arasındadır və mənzili 12 ilə 40 kilometr arasındadır və müxtəlif diapazonlu və müxtəlif dağıdıcı gücə malik müxtəlif nüfuzedici və qəlpəli döyüş başlıqlarını quraşdırmaq qabiliyyəti də bu bombalarda mövcuddur.

Qeyd edək ki, Qaem bombalarının “minimum əməliyyat hündürlüyü” o deməkdir ki, bombaları bu hündürlükdən aşağıya (1219 metrdən aşağı) atsaq, onlar havaya qalxa bilməyəcək və sürətlə hədəflərə doğru düşəcəklər.

Amma başqa bir yerdə İran Elektron Sənayesi şirkətinin baş direktoru Briqada generalı Şahrox Şəhram bildirir ki, bombaların mənzili 20 ilə 40 kilometr arasındadır. Cənab Hatəmi ilə Cənab Şəhramın sözləri arasındakı ziddiyyətə görə, bu bombaların dəqiq mənzili qeyri-müəyyəndir. Həm də təəssüf ki, bu bombaların mənzili heç vaxt hərbi sərgilərin heç birində rəsmi olaraq açıqlanmayıb. Məqalənin qalan hissəsində Qaem tipli bombaların hər birinin mənzilini ayrıca müəyyən etməyə çalışacağıq.

Kiçik diametrli bombalar (SDB – Small Diameter Bomb) son illərdə hərbi güc qütbləri tərəfindən istehsal olunan optimallaşdırılmış yeni bir bomba növüdür. Bu modelin Amerika prototipləri ağır bombalar idi və 2006-cı ildən istehsal olunurdu. Bu Amerika istehsalı olan bombalar qırıcı tərəfindən və yüksək hündürlükdən atılırdı, bu da 110 kilometr mənzil demək idi. İranın müasir dronları üçün daha yüngül, lakin praktiki silahlara ehtiyacı olduğuna görə, İran ağıllı bombaların hazırlanmasında bu tip bombalardan ilham aldı və bu səylər nəhayət, 2014-cü ildə Sədid ailəsinin minyatür bombalarının təqdim edilməsi ilə nəticə verdi. Sədid-342 İranın sonralar Qaem tipli bombalar növündə təkmilləşdirilmiş ilk minyatür bombası sayıla bilər.

Daha çox oxuyun: Hərbi Məlumat: Sədid bomba və raket ailəsi

Bu istiqamətdə İranın indiki və gələcək bütün ağıllı bombalarında istifadə edilə bilən axtarış sisteminin (Seeker) istehsalı çox vacib idi. Buna görə də İran Müdafiə Nazirliyi müxtəlif istiqamətləndirmə üsulları ilə axtarış sistemləri istehsal etdi. Sədid və Qaem tiplərində quraşdırılmış və müşahidə edilən RU320ST image termal axtarış cihazı və RU113ST görünən şəkil axtarışçısı adlı bu axtarışçıların iki nümunəsi nümayiş etdirilmişdir.

Bu bombaların tarixi və istehsal qaydası haqqında heç bir məlumat olmasa da, mövcud məlumatlara əsasən bölgü aşağıdakı kimi hesab edilə bilər:

Qaem 5 hava bombası:
Qaem bombalarının texniki xüsusiyyətləri rəsmi olaraq açıqlanmasa da, Bağdad müdafiə sərgisində Qaem 1 və Qaem 5 bombalarının bəzi xüsusiyyətləri nümayiş etdirilib. Bu sərgidə açıqlanan texniki xüsusiyyətlərə görə, Qaem 5 və Sədid 342 bombasının ölçüləri bir-birinə çox yaxındır, lakin sabit qanadların əlavə edilməsi və döyüş başlığının çəkisinin artması səbəbindən çəkisi 20-kqya çatıb.

Bu bombaların nümayişi zamanı Cənab Hatəmi Qaem bombalarının mənzilini 12-dən 40 kilometrə qədər elan edib. Qaem 5-in ön və arxa qanadlarına diqqətlə baxsaq, Sədid tipli bombaları ilə daha böyük ölçüləri və aerodinamik formasını görəcəyik. Yəqin ki, Qaem 5-in mənzili Sədid 342 və 345-dən daha çoxdur, çünki o, daha az çəkiyə və daha böyük qanadlara malikdir, bu da atış gücünü artıracaq və hava ilə sürtünməni azaldacaq və nəhayət, onun mənzilini artıracaqdır. Odur ki, qeyd olunanlara əsasən, 5 km hündürlükdən buraxılarsa, onun mənzilini 12 km hesab etmək olar. Qaem 5 bombasının qırıcıya quraşdırmaq imkanı var və o, yüksək hündürlükdən buraxılarsa, onun üçün 20 kilometrə qədər mənzil nəzərdə tutula bilər.

Qaem 5-də istifadə olunan axtarış sistemləri vizual və ya optik (TV), termal (IR), lazer və optik və lazerin birləşməsidir. Qaem 5-də hər cür axtarış sistemlərindən istifadəsi əməliyyatları böyük dəqiqliklə və istənilən hava şəraitində həyata keçirməyə imkan verir.

Qaem 5-in bir nümunəsi də müşahidə edilib ki, onun infraqırmızı axtarış və yaxın qoruyucu (ehtimal ki, lazer növü) sistemi var ki, bu da özünəməxsus şəkildə diqqətəlayiqdir. İnfraqırmızı axtarış sistemindən istifadənin səbəbi, ehtimal ki, xərcin azalması üçündür; Amma bu məsələ daha az dəqiq və keyfiyyətli olacaq. Bununla belə, infraqırmızı axtarıcının yanında yaxın qoruyucunun istifadəsi bu çatışmazlığı müəyyən dərəcədə kompensasiya edir.

Naməlum Qaim 5:
14 dekabr 2021-ci ildə İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin özünü təmin edən Cihadının nailiyyətləri sərgisində Qaem 5 bombasının bir variantı nümayiş etdirildi. Qanadların uzunluğu və eni xeyli artmışdı. Bu, qanad sahəsinin artmasına və nəticədə mənzilin artmasına səbəb olmuşdur. Təbii ki, raketin çəkisini və onun sabit mənzilini artırmaq imkanı da var.

Bu tip Qaem 5 bombasının Fotros dronu qanadının altında İran ordusunun 313 yeraltı bazasında müşahidə olunması onun artıq istifadəyə verilməsi ehtimalını gücləndirir. Həmçinin, bu yeni tip Qaem 5 bombasının İran ordusunun Fotros dronlarında istifadəyə verilməsi ilə əlaqədar yaxın vaxtlarda bu bombanın İran silahlı qüvvələrinin digər döyüş dronlarında də istifadə olunacağını gözləmək olar. Bu məsələ İran dronlarında hücum gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artıracaq bir məsələdir.

Daha çox oxuyun: Əbabil 5 dronu; İran dronlarının ən son nailiyyəti

Qaem 5 ağıllı hava bombasının texniki xüsusiyyətləri:
Uzunluğu: 108 sm
Diametr: 15.2 sm
Axtarış Növü: Video (TV), Termal (IR), Lazer, Optik və lazerin birləşməsi
Döyüş başlığının növü: Qəlpəli
Qurğu növü: proqramlaşdırıla bilən və vaxtlı
Döyüş başlığı: 8.5 kq
Çəkisi: 20 kq
Mənzil: buraxılış hündürlüyünə görə 12 ilə 20 km arası (naməlum Qaem 5 növündə mənzilin 40 km-ə qədər artma ehtimalı var)

Qaem hava bombası 1:
Qaem 1 hava bombası Qaem bomba ailəsinin ikinci üzvü sayıla bilər, çünki Qaem 5 Sədidin dəyişikliyi ilə, Qaem 1 isə yüngül bombanın yüngül dronlarda daşınması zərurətindən yaranıb. İran Əbabil 3 və 4 kimi sursat daşımaq üçün az gücə malik çoxlu sayda yüngül drondan istifadə edir. Çünki bu dronların sursat daşımaq gücü çox deyil; Qaem 1 yüngül və ağıllı bomba “hər hədəfə bir atış” doktrinasına uyğun olaraq İranın yüngül dronlarında öz vəzifəsini düzgün yerinə yetirə bilər.

Qaem 1 bombasının texniki xüsusiyyətləri də BS12.5 markası adı ilə Bağdad müdafiə sərgisində nümayiş etdirilib. Bu bombanın çəkisi 12,5 kq, uzunluğu 90 sm, diametri isə 12,5 sm qeyd olunub.

Qaem 1 bombasındada video və ya optik (TV), termal (IR), lazer, optik və lazer axtarış sistemlərinin birləşməsindən istifadə olunub. Lakin Qaem 1 bombasında döyüş başlığı tipində daha çox çeşidlə təqdim edilib. İndiyədək bu bomba üçün qəlpəli, odlu, birbaşa təsir (kinetik enerji) olan döyüş başlıqları təqdim edilib. Əlbəttə, qeyd etmək lazımdır ki, bu döyüş başlıqlarını bütün Qaem ailəsi üçün istifadə etmək mümkündür. Proqramlaşdırıla bilən və vaxtı təyin edilmiş qoruyucu bombanın yerdən müəyyən məsafədə və ya müəyyən hündürlükdə partlamasına imkan verir, döyüş başlığının hədəflərə təsirini artırır. Qaem 1 bombasının ümumi çəkisi 12,5 kq, döyüş başlığı isə 1,5 kq-dır.
Qaem ailəsinin digər üzvləri kimi bu bombanın mənzili də açıqlanmayıb. Aşağı çəki və kiçik diametrli Qaem 1 Qaem 5-ə tam oxşar olan qanadları ilə əhəmiyyətli bir mənzilə malik ola bilər. Görünür, Qaem 1-də qanadların bədənə nisbəti Qaem 5-dən bir qədər böyükdür. Lakin o, yəqin ki, Qaem 5-lə eyni mənzilə yəni 5 km hündürlükdən buraxılarsa 12 km, yüksək hündürlükdən buraxılarsa 20 km mənzilə sahibdir. Bu bombanın minimum buraxılış hündürlüyü 4000 fut və ya 1219 metrdir.

BS12.5 ekonomi adlı Qaim 1 smart hava bombasının texniki xüsusiyyətləri:
Uzunluğu: 90 sm
Diametr: 12,5 sm
Axtarış Növü: Video (TV), Termal (IR), Lazer, Optik Və Lazerin Birləşməsi
Döyüş Başlığının Növü: Qəlpəli, Odlu, Birbaşa Təsir (Kinetik Enerji)
Qurğu Növü: Proqramlaşdırıla bilən və Vaxtlı
Döyüş Başlığı: 1,5 kq
Çəkisi: 12,5 kq
Mənzil: 12-40 kmQ

Qaem 9 hava bombası:
Qaem tipli bombalar İranın müxtəlif növ dronlarında geniş şəkildə istifadə edilib, lakin indiyə qədər Qaem 9 bombasının quraşdırılmasına dair heç bir şəkil görünməyib. Qaem 9 bombası heç bir sərgidə nümayiş olunmayıb və onun çox az şəkili paylaşılıb. İranın o vaxtkı müdafiə nazirinin Qaem bombalarının nümayişi zamanı verdiyi açıqlamalara görə, bu bombalar dronlarda və qırıcılarda istifadə oluna bilər. Lakin Qaem 9 bombasının dronlarda görünmədiyi üçün bu Qaem bombasının xüsusi olaraq qırıcı təyyarələr üçün hazırlandığını güman etmək olar. Təbii ki, qeyd etmək lazımdır ki, Qaem 9 bombalarını dronlara quraşdırmaq mütləq mümkündür.
Qaem 9-un ölçüləri mövcud olmasa da, açıq şəkildə Qaem 5 ilə eyni diametrdən istifadə edir, yəni 152 mm. Bu modeldə qanadın quraşdırılması yerinin dəyişdiyini və onun uzunluğu və çəkisinin də dəyişdiyini nəzərə alsaq, mütləq Qaem 9-un ağırlıq mərkəzi də Qaem 5-ə nisbətən dəyişmişdir. Mövcud görüntüləri araşdıraraq, bombanın uzunluğunun əhəmiyyətli dərəcədə artdığını görmək olar. Araşdırmalara görə, bu bombanın uzunluğu 150 sm civarında olmalıdır. Həmçinin bu bombada Qaem 1 və 5-də istifadə edilən hər cür döyüş başlığı və axtarış sistemlərini istifadə etmək mümkündür.
Növbəti məsələ bombanın çəkisinin müəyyən edilməsidir. Bu məqsədlə, Qaem 9 bombasının uzunluğunun artması və Qaem 5 bombasına əsaslanaraq, Qaem 5 bombasının çəkisi təxminən 50% artırılmış və Qaem 9-un çəkisi 30 kq hesab olunur.
Qaem 9 bombasının ölçülərinə görə bu bomba termobarik döyüş başlığının istifadəsi üçün çox əlverişli seçimdir. Çünki bu tip döyüş başlığı daha çox çəkiyə malikdir və daha çox yer tələb edir.
Bombanın mənzil məsələsinə gəlincə, Cənab Hatəmi və Cənab Şəhramın sözlərinə qayıdırıq. Qaem 9 üçün ön və arxa qanadların ölçüləri və uzunluğu artırılıb ki, bu da onun aerodinamik xüsusiyyətlərini yaxşılaşdırır və mənzilini artırır. Bu bombanın mənzilini 5 km yüksəklikdən buraxılarsa 20 km, qırıcıdan buraxılarsa 40 km, yəni 8 km-dən çox hündürlükdə hesablana bilər. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Qaem 9 bombaları 3 kilometrdən az hündürlükdən atılmır.

Qaem 9 ağıllı hava bombasının mümkün xüsusiyyətləri:
Uzunluğu: 150 sm
Diametr: 15.2 sm
Axtarış Növü: video (TV), termal (IR), lazer, optik və lazerin birləşməsi
Döyüş başlığının növü: Qəlpəli, Odlu, birbaşa təsir (kinetik enerji) və termobarik
Qurğu növü: proqramlaşdırıla bilən və vaxtlı
Döyüş başlığı: 8-15 kq
Çəkisi: 30 kq
Mənzil: Buraxılış hündürlüyünə görə 20 ilə 40 kilometr arası

Qaim ailəsinin naməlum üzvü:
14 dekabr 2021-ci ildə İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin özünü təmin edən cihad təşkilatının nailiyyətlərindən ibarət sərgidə Qaem ailəsindən bir növ ağıllı hava bombası nümayiş etdirildi ki, bu da bu ailənin digər üzvlərindən xeyli böyük ölçülərə malikdir. Görünür, bu bombanın diametri digər bombalarla eynidir, lakin uzunluğu artıb. Qanadların ölçüləri də xeyli artıb. Şübhəsiz ki, bu naməlum bomba daha çox çəki və mənzilə malikdir, lakin miqdarı barədə dəqiq məlumat əldə etmək mümkün deyil. Bu bomba böyük dronlardan və ya qırıcılardan atılmaq üçün nəzərdə tutula bilər. Qaem ailəsində ən yüksək istehsal sürətinə sahib olan və eyni xüsusiyyətlərə malik Qaem 5 bombasının əsas strukturu ilə oxşarlığı səbəbindən bu bombanın Qaem 9 yerinə seçilməsi də mümkündür. Bu məsələnin səbəbi kimi silah istehsalının ucuzlaşması və istehsal zəncirində yeni infrastruktura ehtiyacın olmaması kimi baxmaq olar. Bombanın diametrində heç bir dəyişiklik olmadan, Qaem 5-də istifadə edilən bütün axtarış sistemləri də bu nümunədə istifadə edilə bilər.

Qaem ailəsinin naməlum ağıllı hava bombasının mümkün xüsusiyyətləri:
Uzunluğu: 150 sm
Diametri: 15,2 sm
Axtarış növü: video (TV), termal (IR), lazer, optik və lazerin birləşməsi
Döyüş başlığının növü: Qəlpəli, odlu, birbaşa təsir (kinetik enerji) və termobarik
Qurğu növü: proqramlaşdırıla bilən və vaxtlı
Döyüş başlığı: 8-15 kq
Çəkisi: 30 kq
Mənzil: Buraxılış hündürlüyünə görə 20 ilə 40 kilometr arası

Qaem sərbəst düşmə bombası və ya üzgəc quraşdırılmasında tənbəllik?!
Efiopiyadakı Mühacir 6 dronundan yayılan görüntülərdə Qaem 5-ə yaxın ölçüdə qanadsız bomba görünüb. Üzgəclərin olmaması bu bombanı idarə olunmayan və sərbəst düşən bombaya bənzədir. Bombanın ön hissəsində heç bir axtarış sisteminin olmaması nəzərə alınarsa, bu bombanın Efiopiyanın ehtiyaclarına uyğun olaraq ucuz olacaq şəkildə geniş istifadə oluna bilməsi ehtimalı var.
Başqa bir ehtimala görə, şəkildə görünən bomba Qaem ailəsinin üç bombasından biridir və o, Mühacir 6-da qanadsız və reklam fotoqrafiyası üçün quraşdırılıb. Bu arada, tələskənlik və ya hər hansı bir problem üzündən bu bombaların üzərinə istiqamətləndirici qanadlar quraşdırılmaması ehtimalı da var.

Daha çox oxuyun: Hərbi Məlumat: Mühacir-6 Döyüş Kəşfiyyat Dronu

Qaem ağıllı bombaların daha çox şəkilləri:

İngilis, rus, çin, ivrit, ərəb, fars və kürd dillərində Qaim smart bombalarının posterləri toplusu: