Səudiyyə Ərəbistanı – ABŞ-ın İraqdakı iqtisadi mərkəzi
İraqda baş verən siyasi proseslər ABŞ-ı Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələr vasitəsilə İraqın neft və qaz yatağına daxil olmağa və İranın İraqdakı iqtisadi təsirinə qarşı durmağa məcbur edib.
Səudiyyə Ərəbistanı İraq və ABŞ üçün əla bir variantdır
Birləşmiş Ştatlar təxminən iyirmi ildir ki, İranın İraqdakı iqtisadi təsirinə qarşı durmağa çalışır. İrandan elektrik enerjisi və enerji idxalını qadağan etmək kimi əvvəlki tədbirlər Bağdadın Tehranla bu yaxınlarda uzunmüddətli ticarət müqavilələri bağlanması ilə uğursuz oldu. Nəticədə və ABŞ-ın İraqa müdaxiləsinə qarşı çıxan Müqtəda Sədrin yanaşmasını nəzərə alaraq, Vaşinqton üçüncü ölkə olan Səudiyyə Ərəbistanı vasitəsilə İraq iqtisadiyyatına daxil olmaq niyyətindədir.
Bayden Səudiyyə Ərəbistanı ilə işləmək və İraqın böyük neft və qaz layihələrində iştirak etmək üçün Aramco kimi böyük Səudiyyə şirkətlərindən istifadə etmək niyyətindədir. Səudiyyə tərəfi də bu yaxınlarda öz planı çərçivəsində İraqa sərmayə qoyacağını açıqlayıb.
Bu baxımdan biz Aramco və İraq nazirlikləri arasında irimiqyaslı biznes müqavilələrinin bağlanması üçün məsləhətləşmələrin şahidi oluruq. İraqın neft naziri Ehsan Əbdül Cabbar İsmail xəbəri təsdiqləyib və Səudiyyə Ərəbistanının İraqın qərbindəki səhra ərazilərində qaz ehtiyatlarını kəşf etdiyini bildirib. Sübutlar göstərir ki, bu müqavilələr bir ay əvvəl imzalanıb və bu istiqamətdə ilk addımlar “Əl-Ənbar” və “Neynəva” əyalətlərində atılıb.
Aramco enerji, elektrik, su və neft-kimya sahələrində milyardlarla dollarlıq müqavilələr imzalamaq üçün İraq nazirlikləri ilə danışıqlar aparır. Ehsan İsmailin sözlərinə görə, digər əməkdaşlıq müqavilələri Səudiyyənin “Aqua Power” şirkəti ilə təmiz enerji, günəş enerjisi və şirin su stansiyalarının təchizatı sahəsində də ola bilər. Şirkətin digər ölkələrlə geniş əməkdaşlığı bu yolla ABŞ-ın İraqa daxil olma ehtimalını artıracaq.
Niyə Səudiyyə Ərəbistanı?
Müqtəda Sədrin qələbəsi
İraqdakı son prosesləri nəzərə alsaq və qeyd edildiyi kimi, Müqtəda Sədrin İraq parlament seçkilərində qalib gəlməsi Vaşinqtonun birbaşa müdaxiləsinə mane olan amillərdən biri idi. İllərdir ABŞ-ın İraqa müdaxiləsinə qarşı mübarizə aparan Müqtədanın buna qarşı çıxması təbiidir. Nəticə etibarı ilə Səudiyyə Ərəbistanı bir ərəb ölkəsi olaraq bu işdə vasitəçilik etmək üçün yaxşı variant olacaq, çünki Müqtəda bu investisiyaların ərəb ölkəsindən olduğunu iddia edə bilər. Bundan əlavə, o, 2018-ci ildə İraq parlament seçkilərində BƏƏ və Səudiyyə Ərəbistanına səfər etmişdir. O, həmçinin Əl-Kaziminin bu iki ölkəyə səfərlərinə cavab olaraq yazmışdır ki, İraqın ərəb ölkələri ilə geniş əlaqələri və Əl-Kaziminin qardaş ölkələr Səudiyyə Ərəbistanı və ya BƏƏ-yə səfəri düzgün istiqamətdə atılmış bir addımdır, çünki bizim bu iki ölkə ilə çox uzun bir tariximiz var.
İraq milli hikmət hərəkatının lideri Əmmar Həkim
Qərb analitikləri hesab edirlər ki, İraq milli hikmət hərəkatının lideri Əmmar Həkimin İrana qarşı mövqeyi son üç-dörd ildə dəyişib və o, yeni siyasi partiya yaratmaqla praktik olaraq Həkim ailəsindən ayrıldığını bəyan edib. Bu partiya qeyri-dini dəyərlərə söykənir və Həkimə görə, təhlükəsiz ölkəyə sahib olmaq üçün sülh və əmin-amanlıqda hər cür intellektual və ideoloji yönümdən uzaq olmaq lazımdır. Nəticədə, İraqın iqtisadi problemlərdən hətta Səudiyyə Ərəbistanının köməyi ilə çıxması İraqda yerləşən siyasi partiyalar tərəfindən müsbət qarşılana bilər.
Amerikanın böyük şirkətlərinin Səudiyyə Ərəbistanı ilə əməkdaşlığı
Donald Trampın prezidentliyi dövründə Mustafa Əl-Kazimi İrandan qaz ixracı qadağasından azad olmaq və ya dayandırmaq üçün Trampa Halliburton və Schlumberger kimi böyük Amerika şirkətləri ilə neft və qaz müqavilələri bağlayacağını vəd etmişdir. Ehsan Əbdül Cabbar İsmail 2021-ci il iyunun 9-da bildirib ki, hazırda bizim yeganə istəyimiz ABŞ-dan İrandan qaz idxalına davam etmək üçün icazəsinə nail olmaqdır, lakin İraq Səudiyyə Ərəbistanı da daxil olmaqla, beynəlxalq şirkətlərlə yerli qaz hasilatının həcmini əhəmiyyətli dərəcədə artırmaq üçün geniş danışıqlara başlayıb. Delta Oil daha əvvəl İraqla əsas neft yataqlarına sərmayə yatırmaq üçün dünyanın ən böyük neft xidmət şirkəti olan Schlumberger ilə danışıqlar aparan Səudiyyə şirkətlərindən biridir. İraq həmçinin nəhəng Ratavi neft yatağının və Okas qaz yatağının işlənməsi üçün Fransanın Total şirkəti ilə danışıqlara başlayıb.
Səudiyyənin İraqın Okas neft yatağına baxışı da siyasi ölçüyə malikdir, çünki Okas neft yatağı təkcə İraqın sünni azlığının nəzarətində olan ərazidə olması deyil, həm də İraqın qaz təchizatında İrandan asılılığını azaltmaq üçün qaz resurslarını daha yaxşı optimallaşdırmaq üzrə fəaliyyətinin əsas alternativ variantlardan biridir.
Nəticə
İraqdakı iqtisadi və siyasi prosesləri nəzərə alsaq, ABŞ nüfuzunun əsası bu dəfə onun regional tərəfdaşları, Səudiyyə Ərəbistanı kimi ölkələr vasitəsilə qoyuldu. Ona görə də ehtimal verilir ki, gələcəkdə İranın qonşu ölkələrdəki iqtisadi nüfuzlarını kəsmək məqsədi ilə ABŞ neft şirkətlərinin bu cür ölkələrlə daha çox əməkdaşlıq etməsini müşahidə edək.
Mənbələr:
cusnc.navy.mil
seapowermagazine.org
washingtoninstitute.org
Müəllif Barəsində:
Rəy