Hərbi Məlumat: Sədid bomba və raket ailəsi

Sədid ailəsinin ilk üzvü 2010-cu ildə Kiş hava sərgisində nümayiş etdirilib. Ailənin ilk iki üzvü, Sədid-1 və Sədid-342, SEPAH tərəfindən yığılırdı və hissələri Tofan raketi ilə eyni olduğundan, hissələr Montazer Al-Mehdi Industries-dən (Tofan (İran Tav) raketini istehsal edən İranın Müdafiə Nazirliyinə aiddir) SEPAH-a çatdırılırdı. Görünür, Sədid ailəsinin istehsalı və istifadəsi 2014-cü ildə İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun nailiyyətləri sərgisində nümayiş etdirilməmişdən əvvəl də var imiş. Bunun sübutu ilk dəfə bu sərgidə müxtəlif növlərin nümayişidir. Sədidin Suriyadakı bütün formalarda əməliyyat təcrübəsi parlaqdır.

Aşağıda müxtəlif növ Sədid bombası və raketlərini araşdıracağıq. Bu günə qədər rəsmi olaraq ictimaiyyətə açıqlanan növlər aşağıdakılardır:

1- Sədid-1 raketi:
Sədid silah ailəsinin ilk üzvü Sədid-1 raketidir. Bu raket 2010-cu ildə Kiş hava sərgisində Şahid 258 helikopterlərinin A və C modellərində quraşdırılaraq nümayiş etdirilib.

“Sədid-1” raketinə diqqət yetirdik də, bu raketin tank əleyhinə olan “Tofan” raketinə çox bənzədiyini müşahidə etmək olar. Sədid və Torfan raketlərindəki qanadların yerləşdirilməsinə və mühərrikin isti qazlarının çıxmasına çox diqqət yetirsəniz, iki raket arasında böyük oxşarlıq görərsiniz.

Sədid-1 raketi Tofan raketi kimi iki sıra yığıla bilən qanadlara malikdir və hər iki raketdə çökən raketlərin ölçüsü və istiqaməti tamamilə bir-birinə bənzəyir. Raketin ortasında və raketin sonunda raketin əsas mühərriki üçün iki qaz çıxışı var, boru içərisindən raketi işə salmaq üçün istifadə olunan əsas mühərrikin çıxışı var, bu da bir-birinə tamamilə bənzəyir. Amma “Sədid-1” raketinin sonunda məftil yönləndirməsi ilə bağlı hissələr, o cümlədən Tav raketinə aid iki məftil mil və ksenon lampalar çıxarılıb ki, bu da raketin idarəolunma tərzindəki fərqin səbəbidir.

“Sədid-1” raketinin texniki xüsusiyyətləri hələlik rəsmi olaraq açıqlanmayıb. Amma onu tank əleyhinə olan Tofan raketi ilə müqayisə edib uyğunlaşdırmaqla demək olar ki, dəqiq məlumat əldə etmək olar.

Prototiplərdəki tank əleyhinə olan Tofan raketi 3500 metr effektiv məsafədə 550 mm zirehə nüfuz etməyə qadirdir. Drondan ilkin sürətlə atəş açmaq və 5 km hündürlükdən buraxılarsa, düşmə ehtimalını nəzərə alsaq, bu tip raketlər üçün yəqin ki, 7 km-dən çox uçuş məsafəsi nəzərdə tutula bilər. Bu raketin yuxarıdan buraxılması səbəbindən göydən hücuma keçməsini təmin edən onun 550 mm-lik nüfuzu istənilən zireh növlərini hədəf almaq üçün kifayət edir. Tofan raketlərinin daha uzun mənzilli və 900 mm-ə qədər nüfuzetmə qabiliyyəti olan variantları da var. “Sədid-1” raketi ilə tank əleyhinə olan Tofan raketinin böyük oxşarlığına görə, bu iki raketin çəkisi bir-birinə çox yaxın olmalıdır. Tofan-1-in çəkisi 18,5 kq, döyüş başlığı 3,6 kq, raketin və onun borusunun çəkisi isə 42 kq-dır. “Sədid-1” raketinin çəkisi açıqlanmadığı üçün bu raketi də 18,5 kq hesab etmək olar. Dron və helikopterdə Sədid-1 borusu və raketindən istifadə edildiyinə görə onun dəsti üçün 42 kq çəki nəzərə alınmalıdır.

Sədid-1 raketinin ölçülərini təyin etməyin ən yaxşı yolu “Tofan” raketinin ölçülərini elan etməkdir. Tofan raketinin uzunluğu 116 sm, diametri isə 15 sm-dir.

Rəsmi olaraq açıqlanan Tofan 1 raketinin texniki xüsusiyyətləri:
Maksimum mənzil: 3850 metr
Minimum mənzil: 70 metr
Effektiv mənzil: 3,5 km
Gecədə effektiv mənzil: 2,5 km
Raket çəkisi: 18,5 kq
Döyüş başlığının çəkisi: 3,6 kq
Döyüş başlığının növü: Dairəvi
Raketin tam paketinin çəkisi: 42 kq
Raket uzunluğu: 116 sm
Raketin diametri: 15 sm
Zirehlərdə nüfuzetmə dərəcəsi: 550 mm

Sədid-1 raketinin keçmişdəki növündə burnunda axtarıcı yox idi, lakin 2014-cü ilin aprel ayında İnqilab Rəhbərinin İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun nailiyyətləri sərgisinə baxışı zamanı iki növ Sədid-1 optik və infraqırmızı axtarıcılarla raketlər görüldü. Bu yeni nailiyyət Sədid-1 bombasına “vur və unut” qabiliyyəti imkanını verir.

Bu raket bəzi KİV-lərdə Sədid 361 və Fəth 362 adları ilə təqdim edilib.

Sədid-1 raketinin texniki xüsusiyyətləri:
Diametr: 15 sm
Uzunluq: 116 sm
Raket çəkisi: 18,5 kq
Döyüş başlığının çəkisi: 3,6 kq
Döyüş başlığının növü: Dairəvi
Raketin tam paketinin çəkisi: 42 kq
Mənzil: 5 km hündürlükdən buraxıldıqda 7 km

2- Sədid-342 planer (mühərriksiz) bombası:
Sədid 342 bombası 2014-cü ildə İnqilab Rəhbərinin İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun nailiyyətləri sərgisinə baxışı zamanı görülən Sədid ailəsinin ikinci üzvüdür. Bununla belə, Sədid 345 bombasının eyni sərgidə nümayişi ilə əlaqədar olaraq, Sədid 342-nin əməliyyat tarixi, ehtimal ki, onun nümayiş olunduğu ildən əvvəlki dövrə gedib çıxır.

Bu bombada mühərrik çıxarılır və bomba iki halqadan istifadə edilərək dron askısına birləşdirilir. Sədid 342 ilə Sədid-1 raketi arasındakı əsas fərq bu iki şeydir. Bombanın qanadları raketin modelindən fərqlənmir və qanadları gövdənin içərisində qatlanır. Yayımlanan fotoların əksəriyyətində qanadların qayışlarla bağlanması bu bombanı dron bölməsinin içərisində istifadə etməyə imkan verir, lakin qanadların qayışlar olmadan dron bölməsinin içərisində daşınması ehtimalı var.

Sədid 342 bombası üç növ televiziya, infraqırmızı və termal istiqamətləndirmədə istehsal edilmişdir.

Bu bombanın əsas mühərriki çıxarıldığı üçün bombanın çəkisi çox dəyişmədən daha çox partlayıcıdan istifadə oluna bilər. Bu şəkildə hesab etmək olar ki, Sədid 342 bombası Sədid-1 raketi ilə eyni çəkidədir. Raketin əsas mühərrikinin sökülməsi bu bombanın uçuş məsafəsini azaldır və 5 km hündürlükdən buraxılarsa onun uçuş məsafəsinin təxminən 3 km olacağını proqnozlaşdırmaq olar.

Sədid 342 hava bombasının (planer) təxmin edilən xüsusiyyətləri:
Diametr: 15 sm
Uzunluq: 116 sm
Raket çəkisi: 18,5 kq
Döyüş başlığının çəkisi: 7 kq, yəqin ki, Sədid-1 raketindən iki dəfə çoxdur (döyüş başlığının çəkisini azaltmaq və mənzili artırmaq imkanı var)
Döyüş başlığının növü: Dairəvi
Raketin tam paketinin çəkisi: 42 kq
Mənzil: 5 km hündürlükdən buraxılarsa 3 km

3- Sədid-345 planer bombası:
İranın Suriya müharibəsində Sədid raketləri və bombalarından istifadə təcrübəsi yeni növ Sədid bombalarının istehsalına səbəb oldu. Sədid 345 2014-cü ildə İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun nailiyyətləri sərgisində də nümayiş etdirilib. İki Sədid 342 və 345 bombasının birgə təqdimatı Sədid 345 bombasının daha tam şəkildə olmasına görə, görünür ki, Sədid 342-nin istehsal tarixi onun nümayiş olunduğu tarixdən əvvələ gedib çıxır.

Sədid 345 bombasında ön qanadlar sabit qanad halına gəldi və bombaya maksimum qaldırma gücü gətirəcək şəkildə dizayn edildi. Ancaq arxa qanadlar hələ də qatlanan halda qalmaqdadır.

Qeyd edək ki, Sədid raket və bomba ailəsindən texniki xüsusiyyətləri açıqlanan yeganə üzvü Sədid 345 planer bombasıdır.

Sədid 345-in elan edilmiş xüsusiyyətlərinə görə, bu bomba toplaşmalara, radar təchizatlarına və düşmən artilleriya personalına hücum etmək üçün çox uyğundur. Bu bombanın üç növ istiqamətləndiricisi var, bunlardan biri televiziya növüdür, dəqiqliyi ən aşağı, xətası isə 5 metrdir. Televiziya növündə keyfiyyətli şəkilləri almaq üçün təmiz havaya ehtiyac var və bu bomba üçün çox böyük məhdudiyyətdir.
Ancaq xəta etmə dairəsinin 2,5 metr olduğu elan edilən lazer istiqamətləndirmə növü də var. Lazer istiqamətləndirmə də tozlu və dumanlı hava şəraitində bomba öz effektivliyini itirir.
Bu bomba ilə bağlı adi təlimatın üçüncü növü, 2,5 metr dəqiqliyi olan termal (IR) istiqamətləndirmə növüdür ki, bu da çox yaxşı növdür. Bundan əlavə, bu növ bütün hava şəraitində istifadə edilə bilər.

Bu nümunədəki elan olunmamış xüsusiyyət döyüş başlığının çəkisi və bombanın mənzilidir. Sədid 345 bombasının uzunluğunun 470 mm artması və bombanın çəkisinin 15 kq-a yaxın artması nəzərə alınsa, bu bomba üçün təxminən 20 kq partlayıcı nəzərdə tutula bilər. Qeyd etmək lazımdır ki, yuxarıdakı hesablamada qanadların çəkisinin artması mühərrikin çıxarılmasına və onun yanacaqdan istifadə etməməsinə bərabər hesab olunur. Təbii ki, bəzi mənbələrdə Sədid 362 adı ilə bir nümunə qeyd edilir ki, bu da Sədid-1 raketi olan Fəth 362 ilə eyni olmalıdır.

Bu bombanın inkişaf xətti davamında Qaim seriyasının bombaları yaradıldı. Qaim bombaları geri çəkilə bilən qanadların çıxarılması səbəbindən fərqli bir adla ərsəyə gəldi.

Sədid-345 hava bombasının (planer) texniki xüsusiyyətləri:
Çəkisi: 34 kq
Uzunluq: 1630 mm
Diametr: 152 mm
Döyüş başlığı: Qəlpəli
Missiya: müxtəlif sabit və qeyri sabit hədəfləri məhv etmə
Döyüş başlıqlarında istifadə olunan və partlayıcı maddələrin növü: H6 qəlpəli döyüş başlığı
Qoruyucu növü: zərbəli
Öldürmə radiusu: 30 metr
Təyyarə növü: İHA
Vuruş dəqiqliyi (hədəfdən icazə verilən buraxılış məsafəsi daxilində):
– Termal (IR) istiqamətləndirmə növündən istifadə edərək, hədəf radiusunda vuruşun dəqiqliyi 2,5 x 2,5 metrdir.
– Lazer istiqamətləndirmə növündən istifadə edərək, lazer şüalanmasının yaratdığı zərbənin dəqiqliyi 2,5 metrdir.
– TV istiqamətləndirmə növündən istifadə edərək, Şəkillərin çəkilməsində nasazlıq olmazsa, vuruş radiusunun dəqiqliyi 5 metrdir.

Sədid raketləri və bombalarının digər şəkilləri