İraq və sionist rejim arasında münasibətlərin normallaşmasında media diplomatiyasının rolu
Region ölkələri arasında münasibətlərin normallaşdırılması layihəsi Yaxın Şərqin yeni planının məqsədinin həyata keçirilməsində əsas məsələlərdən biridir. İsraili Qərbi Asiya regionunda rəsmi və nüfuzlu bir hökumət olaraq görən bu plan, Amerikanın bölgədəki təsirinin dəstəyi ilə 2020-ci ildən BƏƏ, Bəhreyn, Mərakeş və Sudanı normallaşdırmaqla İsrail-Amerika diplomatiyasının güclü rolunu göstərdi. Təbii ki, bu plan İraq kimi bəzi ərəb ölkələrində dalana dirəndi, lakin bu planın irəliləməsi üçün media platformasında bu diplomatiya işə salındı. Bu sahədə İraqın ictimai rəyini İsrailə çevirməyə çalışan bir çox onlayn səhifələr var.
İctimai diplomatiya və ya rəqəmsal diplomatiya kimi də tanınan media diplomatiyası ictimai təsəvvürləri formalaşdırmaq, rəylərə təsir etmək və bir ölkənin xarici siyasətinin maraq və məqsədlərini dünya miqyasında təbliğ etmək üçün media kanallarından və kommunikasiya platformalarından istifadəni nəzərdə tutur. Bu fenomen beynəlxalq auditoriya ilə əlaqə saxlamaq və ölkənin diplomatik məqsədlərini dəstəkləyən mesajları çatdırmaq üçün televiziya, radio, qəzetlər, sosial şəbəkələr, internet saytları və onlayn məzmun kimi ənənəvi və rəqəmsal media da daxil olmaqla müxtəlif media formalarından istifadəni nəzərdə tutur.
Bölgənin ərəb ölkələri ilə İsrail arasında münasibətlərin normallaşdırılması yeni Yaxın Şərq planında mühüm tədbirlərdən biridir. “Böyük Orta Şərq” kimi də tanınan bu plan ilk dəfə 2006-cı ildə ABŞ-ın o zamankı prezidenti Corc Buş tərəfindən təklif edilmişdi. İsrailin bölgədə tanınması və Yaxın Şərqin siyasi və iqtisadi çevrələrində təsirli olması olan bu planın məqsədlərindən birində Tramp administrasiyası çox faydalı rol oynayıb.
Trampın prezidentliyi dövründə BƏƏ, Bəhreyn, Mərakeş və Sudanın normallaşması və 2018-ci il mayın 14-də Amerika səfirliyinin Təl-Əvivdən işğal altındakı Qüdsə köçürülməsi mühüm mövzular hesab edilib. Amma normallaşma yolunda mövcud olan problem İraq, Qətər və Küveyt kimi regionda bəzi ölkələrin əməkdaşlığının olmaması idi. İraqda İrana yaxın olması və İslami müqavimət qüvvələrinin və şiə cərəyanlarının olması səbəbiylə İraqda baş verən bu hadisə onların bunu fərqli bir şəkildə davam etdirməsinə səbəb oldu. İraq parlamenti 2022-ci il mayın 26-da İsraillə münasibətlərin normallaşdırılmasını cinayət hesab edən qanun qəbul etsə də, İsrail və Amerika Birləşmiş Ştatlarının bu istiqamətdəki səylərini pisləsə də, İraqdakı bağlı media və sosial sahədə normallaşmanın fəal tərəfdarları şəbəkələr fəaliyyətlərini davam etdirirlər. Bununla bağlı mediada, xüsusən də İraqla İsrail arasında münasibətlərin normallaşmasının vacibliyini media diplomatiyası ilə göstərməyə çalışan İraq mediası sahəsində çoxlu cəhdlərə başlanılıb.
İraqda Amerikaya bağlı medianın və tanınmış sosial şəbəkə fəallarının dəstəyi ilə izlənilən bu layihə İranı İraqın bu mövzuda qərar qəbul etməsinə mane olan mühüm amillərdən biri hesab edir. Həmçinin, İranın müttəfiqi kimi İraqda İslami müqavimətə və şiə cərəyanlarına hücum etmək onların gündəmindədir. İraqdakı xaotik iqtisadi vəziyyəti tənqid etmək və bu problemi Amerika və İsrail xarici sərmayələri ilə həll etmək üçün qərəzli təhlillər təqdim etmək bu medianın İsraillə münasibətlərin normallaşmasına haqq qazandırmaq üçün ifadə etdiyi digər məsələlərdəndir. Bu məqalədə biz bu fəaliyyətlərdən bəzilərini müzakirə edirik.
Linda Mnoxin kimi tanınan Linda Əbdüləziz münasibətlərin normallaşdırılması sahəsində fəal insanlardan biridir. İraq yəhudisi olan o, özünü İsrailin İraqdakı səfiri hesab edir. O, 1970-ci illərin əvvəllərində İsrailə mühacirət edib və hazırda İsrail Xarici İşlər Nazirliyinin ərəb mediası üzrə müşaviridir. Onun məqalələri “Qantara”, “Al-Hawaar Al-Mutamdan”, “Sahifah Al-Arab” və “Al-Hara” Amerika mediaları kimi saytlarda dərc olunur. Linda Mnoxin və onun yəhudi həmkarları Facebook-da “İsrael Tatkalm al-Arabiya” və “İraq ləhcəsində İsrail” adlı iki səhifə açıblar. Bəziləri İsraildə, bəziləri isə İraqda olan İraq yəhudiləri sosial şəbəkələr vasitəsilə İraq vətəndaşları ilə əlaqə saxlayır və bu yumşaq normallaşma layihəsini “yumşaq naturalizasiya” adlandırırlar. Mnoxin İsrailin 2013-cü ildə çəkdiyi məşhur “Zol fi Bağdad” sənədli filminin baş qəhrəmanıdır. “İraq ləhcəsi ilə İsrail”in Facebook-dakı rəsmi səhifəsinin 690 minə yaxın izləyicisi var, onu Mnoxin və onun həmkarları idarə edir. Bu səhifə İsrailin İraqdakı ehtimal olunan səfirliyi hesab olunur və onlar mədəni məsələlər və yəhudilərin və iraqlıların ümumi cəhətləri və İsraildə iraqlıların mədəniyyətini təbliğ edən məzmun dərc edirlər. “İsrael Tatkalm al-Arabiya” səhifəsi həm də İsrail Xarici İşlər Nazirliyinin Facebook-da 2,3 milyon izləyicisi olan rəsmi səhifəsidir. Bir çox İraq istifadəçisi bu səhifəni izləyir. Bu iki səhifənin gördüyü ən mühüm hərəkətlərdən biri də ərəb dünyasının, xüsusilə də İraq ölkəsinin ictimai rəyinə İran və İraqdakı şiə cərəyanlarına, iqtisadi və rifah problemlərinə, sabitlik və təhlükəsizliyin olmamasına, ölkədə sünnilərə təzyiq göstərmək və şiə hilalı yaratmağa qarşı təsir etməkdir. Bunlar, Ərəb ölkələrindəki şiələrə İranı region ölkələrinin və İraqın bütün müsibətlərinin kökü kimi göstərmək üçün davamlı olaraq bu səhifələrdə işıqlandırılan məsələlərdir. Facebook-da “İraqda İsrail”, “İraqda İsrail Səfirliyi” və Twitter-də “İraqın İsraildəki Səfirliyi”, “İsrail Ərəbistanda” kimi bir çox digər səhifələr də eyni istiqamətdə fəaliyyət göstərir.
Bəzi iraqlı istifadəçilər arasında çoxsaylı şübhələrin yaranması və geniş yayılmış media savadsızlığından sui-istifadə İsrailin İraq yəhudilərinin dəstəyi ilə İran və şiə cərəyanlarını daxili ixtilaflar və iqtisadi gərginliklər səbəbkarı kimi tanıta, İraq və İsrail xalqlarını adət-ənənələrini və dinlərini qoruyub saxlamaqla, ortaq maraqları olan bir-birinə yaxın iki xalq kimi göstərə. Buna görə də, İraq daxilində İsraillə münasibətlərin normallaşmasına müqavimət göstərilməsinə baxmayaraq (əlbəttə ki, Kürdüstan bölgəsini nəzərə almasaq), İraqın yeni nəsli, xüsusilə də iraqlı gənclər bir tərəfdən hakimiyyətə etiraz edir, digər tərəfdən də bu media şübhələri ilə üzləşdik də, İsrail və Fələstin məsələsinə fərqli bir baxışları yaranır.
Müəllif Barəsində:
Rəy