Türkiyə diqqətinin Suriya kürdləri ilə mübarizəyə yönəlməsi; Ankara-Dəməşq ikitərəfli danışıqların ilk maneəsi
Şübhəsiz ki, son on ilin bir çox iqtisadi, mədəni, sosial, siyasi və hətta təhlükəsizlik məsələlərinə son qoyan ən mühüm hadisələrindən biri Türkiyə ilə Suriya arasında aparılan danışıqlardır. 2010-cu ildə Suriya böhranı başlayandan bəri bu böhranla bağlı mövqeyini suriyalı üsyançılara və təkfirçi terrorçulara dəstək verməklə müəyyən edən Türkiyə 10 ildən çox maliyyə dəstəyi və maddi-texniki dəstəkdən sonra Bəşər Əsədin bu ölkədə öz gücündə qalacağını düşünmürdü. Suriyanın nisbi sabitlik əldə etdiyi bu zamanlarda, o, Türkiyə və İdlib üsyançılarının problemini həll etməlidir və görünür, bu problemin həlli siyasi danışıqlardadır. Baxmayaraq ki, İdlib Suriya ərazisidir və bu ölkənin ordusu onu yenidən Türkiyənin dəstəklədiyi üsyançıların nəzarətindən azad etmək hüququna malikdir.
Bu günlərdə Türkiyənin Dəməşqə qarşı siyasəti dəyişib və Ərdoğan Suriyanın şimal sərhədlərində 30 kilometr dərinlikdə təhlükəsiz zonasının yaradılmasına göz dikib. Türkiyə hesab edir ki, bu bölgəni ələ keçirmək onun ölkəsinin milli təhlükəsizliyini təmin edəcək və PKK-nın təsirinin qarşısını alacaq. Bundan əlavə, Türkiyə suriyalı qaçqınların diqqətini cəlb etmək üçün çox səy göstərib və hesab edir ki, Türkiyədə milyonlarla suriyalı qaçqın üçün təhlükəsiz sığınacaq təmin edə bilib. Düşərgələrdəki insanların ümidsizliyi ilə dolu həyatı və İdlibin hər zaman hücum və təhdidlərin kölgəsini hiss edən bir döyüş bölgəsinə çevrilməsi, Türkiyənin kozır kimi tutduğu və təhlükəsizliyin yaradılması ilə bağlı bir nailiyyətidir. Bu mövzuda Türkiyəyə bağlı medianın güclü təbliğatı müşahidə edilir.
Astana danışıqları 2017-ci ilin fevralında İran İslam Respublikası və Rusiyanın təşəbbüsü və Türkiyənin dəstəyi ilə Suriyadakı münaqişələrin həlli və bu ölkədəki 6 il davam edən qətl, köçkün və dağıntılara son qoymaq üçün başladı. Əslində, 30 dekabr 2016-cı ildə Suriya hökuməti ilə terrorçuların bir qrup nümayəndəsi arasında razılaşma ilə yaradılmış hərtərəfli atəşkəs Astana danışıqlarının başlaması üçün müqəddimə idi. Suriya hökumətinin nümayəndələri ilə bir araya gələn terrorçuların nümayəndələri birbaşa, vasitəsiz görüşdülər. Bu danışıqların yolu Suriya ilə Türkiyə arasında birbaşa danışıqlardan başqa hədəfə çatmayacaq, lakin ilk addımda əsas problem hər iki tərəfin danışıqlar masası arxasında olmasıdır. Suriya hökuməti danışıqlara girmək üçün ilkin şərtlər qoyub, Türkiyə buna qarşıdır.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bir müddət əvvəl bu tələbə cavab olaraq bəyan etmişdi ki, danışıqların mahiyyəti dialoqdur və bu dialoq heç bir şərt olmadan həyata keçməlidir. Türkiyə prezidenti Dəməşqdən hansı şərtlərin Ankara tərəfindən qəbul edilmədiyini dəqiq açıqlamayıb. Türkiyə hesab edir ki, Suriyanın şimal sərhədlərindəki kürd qüvvələri bu ölkənin təhlükəsizliyini təhlükə altına alır və bu səbəbdən Ankara Suriyanın şimalının bir hissəsini işğal edib. Buna görə də Ərdoğan Türkiyənin dövlət televiziyasına (TRT) müsahibəsində Türkiyənin “Suriyanın şimalında terrorla mübarizəni” davam etdirdiyini vurğulayıb. Türkiyənin düşməni sayıldığı üçün yalnız PKK mənasını verən terror, lakin Suriya hökumətinə qarşı döyüşmək üçün Türkiyədən maliyyə alan sələfi təkfirçi qruplar və silahlı qruplar bu kateqoriyaya aid edilmir və Türkiyəyə görə onlar bu qrupa daxil olmayan qüvvələrdir. Onlar Türkiyə üçün təhlükəsiz sərhəd və qaçqınların rahatlığı üçün çalışırlar.
Türkiyənin diqqətini PKK-ya qarşı mübarizəyə yönəltməsi və onu digər mübahisəli məsələlərə üstün tutması indiyə qədər dialoq qapısını bağlı saxlayıb. Bu təkid o qədər güclüdür ki, Türkiyə PKK-ya qarşı mübarizəni Suriyaya da hədiyyə hesab edib! Bu iddianın sübutu isə TRT-yə verdiyi müsahibədə ölkəsinin “terrorla” mübarizəsinin “Suriyanın ərazi bütövlüyü” maraqlarına uyğun olduğunu və Ankaranın kürd qrupları ilə mübarizə apardığını bildirən Ərdoğandır.
Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) və Fəratın şərqində yerləşən Xalq Müdafiə Birlikləri (YPG) Türkiyənin bu münaqişədə əsas düşmənləridir, Xalq Müdafiə Birlikləri isə Suriya Kürdüstanının bəzi hissələrinə nəzarət edən əsas siyasi-hərbi koalisiyadır. Türkiyənin Suriyaya hücumu bu ölkənin kürdlərini Suriyanın şimal-qərb bölgələrindən geri çəkilməyə məcbur edib.
Müəllif Barəsində:
Rəy