Qarabağ danışıqlarının nəticəsi; Azərbaycan hökumətinə yaxın mənbə nə deyir?

Şəfiyev Qarabağdakı hazırkı hərbi vəziyyətlə bağlı deyib: “Hələ də bəzi milislər müqavimət göstərir, lakin bu məsələ uzun sürməyəcək. Qarabağ bölgəsində 10 min erməni hərbi qüvvəsi var idi, lakin silahlıların sayı çox deyildi və onların dəqiq statistikası heç yerdə açıqlanmayıb. Silahlılar Qarabağ bölgəsini tərk edir və Ermənistan ordusunun qüvvələri məhkəməsiz və silahlarını təhvil vermədən ölkələrinə qayıdırlar”.

Bu analitik Laçın yolunun Qarabağ bölgəsinin hərbi balansı üçün oynadığı roldan danışıb: “Laçın keçidi açıq olanda erməni əsgərləri hərbi geyimdə xidmət etmək üçün Qarabağ bölgəsinə göndərilirdi. Bunu etiraf edən Ermənistan ordusunun gənc əsgəri Laçın yolunda əsir düşüb. Laçına gedən yol onların üzünə bağlı olduğundan sursat və yeni qüvvələr onlara çatmadığından qısa müddətdə təslim oldular”.

Fərid Şəfiyev son hərbi əməliyyatların strateji səbəbləri barədə deyib: “Əsasən Laçın yolunun ilkin vəziyyəti və erməni hərbçilərinin qanunsuz yeridilməsi Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinə təhdid idi. 1993-cü ildə Kəlbəcərə iki tərəfdən, Qarabağ bölgəsi və Ermənistan tərəfindən hücum edilib. Bu ərazinin qaçqınları Qarabağ bölgəsində ermənilərin məskunlaşması səbəbindən öz evlərinə qayıtmağa hazır olmadıqlarını bildiriblər. Həmçinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və sakinlərinin təhlükəsizliyi bu əməliyyatın digər amilləri olub”.

Azərbaycan Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin analitiki regionun şəraiti və hərbi əməliyyatların dayandırılmasının səbəbləri barədə deyir: “Qələbənin başa çatmasına mane olan Qərb ölkələrinin böyük təzyiqləridir və biz bu amili nəzərə alırdıq. Qərblilər bölgədə çoxlu ermənilərin olduğunu deyirlər. Ermənilər də deyirlər ki, Azərbaycan ordusunun bizi qıracağından qorxurlar. Azərbaycan tərəfindən erməni soyqırımı ilə bağlı çoxlu ittihamlar var. Əməliyyatın hədəflərinin əksəriyyəti hərbçilər olub və yalnız 5 mülki erməni öldürülüb. İnsanların evlərinə dəyən ziyan olub, biz onları ödəyəcəyik”.

Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin sağ qalması və beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin regiona daxil olması üçün ABŞ və Avropa İttifaqının təzyiqi ilə bağlı o deyib: “Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yardımı Rusiya sülhməramlılarına verilir və onlar erməniləri təmin edirlər. Bölgədəki erməni əhalisinin bir hissəsi bizim nəzarətimizdədir. Ermənilərin bir taktikası var və bu, beynəlxalq müşahidəçilərin regiona daxil olmasıdır. Lakin biz regionda beynəlxalq sülhməramlı qüvvələrin olmasında maraqlı deyilik və hazırda Rusiya Federasiyasının sülhməramlıları 2025-ci ilə qədər Qarabağda qalacaq və o vaxta qədər etnik təmizləmə və soyqırım ittihamları ilə üzləşməyəcəyik. Fransa və Avropa İttifaqı bizi ittiham edir və biz Rusiyanın sülhməramlı qüvvələrinin mövcudluğundan istifadə edirik və onların olması bizim üçün zəmanətdir”.

Şəfiyev daha sonra Qarabağ bölgəsindəki hərbi əməliyyatdan əvvəlki və sonrakı şəraitə və Rusiyanın bu əməliyyatla üzləşməməsinin səbəblərinə işarə edərək deyir: “Ruben Vardanyanın (erməni əsilli rus taciri) Qarabağ bölgəsinə gəlişi rusların planı idi, amma bizim də öz tələblərimiz var. Biz onlara diktə etdik, onlar da qəbul etdilər. Vəziyyət tamamilə fərqlidir. Azərbaycan Rusiyanı qane etdi, Türkiyə də təsirli rol oynadı. Təbii ki, bunun başqa səbəbləri də var. Ukraynadakı müharibə Rusiyanın regionda və dünyada gücünü zəiflədib. Təbii ki, ermənilər Paşinyanın Rusiya ilə problemlərinə görə rusların Azərbaycanla anlaşdığını iddia edirlər. Həmçinin (Azərbaycan xalqı) Rusiyanın nəzərdə tutduğu iqtisadi və hərbi təşkilatlara girəcəyimizdən qorxur”.

Noyabrın 10-da Moskvanın 10 maddədən ibarət üçtərəfli atəşkəs razılaşmasının icrası ilə bağlı əlavə edib: “Moskvanın 10 noyabrda əldə etdiyi kompromis qalır, lakin kommunikasiya yollarının yenidən açılması üçün doqquzuncu maddə yerinə yetirilməyib ki, bu da vəziyyəti dəyişir. Təbii ki, biz də Laçın yolunda bu müqaviləni pozmalı olduq, lakin bunu Azərbaycanın təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə əsaslandırmaq olar. Beynəlxalq sərhədlər qalır və 9-cu maddənin həyata keçirilməsinə ehtiyacımız var”.

Ermənilərlə danışıqların gedişi ilə bağlı o deyib: “Təəssüf ki, danışıqlar yolu ilə anlaşma əldə olunmadı və biz güc və qüdrət tətbiq edərək onları danışıqlar masası arxasına keçirə bildik. Yenə də inteqrasiya məsələsini Azərbaycan hökuməti dilə gətirir və onlara xüsusi imtiyazlar verilmir. Məsələn, Xorvatiya Avropa Birliyinin üzvüdür və bu ölkənin serblərinin heç bir siyasi hüquqi statusu yoxdur. Həmçinin müstəqil hüquqi statusu olmayan İrlandiya (Şimali İrlandiya)”.

O, əlavə edib: “Ruslarla danışıqlar apardığımız bir keçid dövrü olacaq. Bu ciddi məsələdir və təhlükəsizlik prosesi mövcuddur. Torpaqların çoxu Azərbaycanın nəzarətindədir. Separatçı ordu ləğv edilib, Rusiya sülhməramlıları və Azərbaycan silahlı qüvvələri ilə birgə qüvvə yaradılacaq, amma bizdə Xorvatiya modeli kimi Azərbaycan və Ermənistanın birgə polisi olmayacaq. Azərbaycan ordusu və polisi Xankəndi şəhərinə (Dağlıq Qarabağın mərkəzi Stepanakert) daxil olmur və bu şəhər Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altında qalır. Azərbaycan bayrağının Xankəndidə (Stepanakert) dalğalanması ilə bağlı danışıqlar aparılır və tezliklə həyata keçiriləcək. Azərbaycan hökuməti öz strukturlarını Xankəndində yaradır. Separatçıların hökuməti fəaliyyətini dayandıracaq, bunu isə Azərbaycan edəcək. Azərbaycanın separatçıların parlamentinin fəaliyyətini dayandırmaq imkanı var”.

O, Ermənistan vətəndaşlarının hüquqlarını vurğulayıb: “Ermənistan vətəndaşları üçün sosial xidmətlər, sosial təminat və iqtisadi yardımlar hazırlanıb. Bu bölgənin Ermənistan vətəndaşları Azərbaycanın şəxsiyyət vəsiqəsi və pasportlarını alır, istəməyənlər isə Qarabağ bölgəsini tərk edə bilərlər. Təbii ki, Azərbaycan hökuməti tərəfindən torpaqların xalq tərəfindən atılmaması vurğulanır. Həmçinin 1988-ci ildən əvvəl Azərbaycanda doğulmuş və övladları xaricdə olan erməni əsilli vətəndaşlar da Azərbaycana qayıda bilər”.