Amerikanın Şimali İraq və Suriyanın sərhəd bölgələrində öz hərbi qüvvələrini köçürməsindən məqsədi nədir?
İraq müqavimət dəstələrinin ABŞ-ın İraqdan çıxarılması ilə bağlı israrları və Bağdaddakı Amerika səfirliyinin yerləşdiyi Yaşıl Zonasına qarşı davamlı təhdidləri, Vaşinqtonu İraqda öz qüvvələrini saxlamaq variantlarını nəzərdən keçirməyə, İraqın Kürdüstan bölgəsində və ya Suriyanın cənubunda İraq və Suriya sərhədindəki bölgələrdə yeni bazalar qurmağa vadar edib. Amerikalılar iyirmi ilə yaxındır ki, İraqdadırlar. Onların mövcudluğunun sayı və keyfiyyəti fərqli olsa da, amma hal-hazırda amerikalıların İraqda mövcudluğu sabitdir. Onlar həmçinin Suriyadakı mövcudluqlarından və hərbi konvoylarının yeni qurulan bazalara köçürülməsindən əldə etdikləri gəlirlərdən faydalanırlar.
İraq müqavimət dəstələri İraq parlamentinin Amerika qüvvələrini İraqdan çıxarmaq qərarını dəstəklədiklərini elan etdikdən sonra amerikalılar mövqe nümayiş etdirmək üçün yeni qərarlar qəbul etdilər. Amerikanın İraqdan çəkilməsinə reaksiya ssenarilərinin nə olacağına baxmayaraq, son iki ildə Amerika qoşunlarının və konvoylarının İraqın şimalında və Suriya-İraq sərhədində davamlı şəkildə yerləşdirilməsi intensivləşib.
Bağdadın Yaşıl Zonasına qarşı davamlı təhdidlər Vaşinqtonu İraqın şimal bölgəsində yeni bazalar tikməyi və ya hərbi bazalarını genişləndirməyi planlaşdırmağa vadar edib. Bu çərçivədə Ərbil şəhərinin 70 kilometr şimal-şərqində yerləşən “Hərir Hava Bazası”nın inkişafı ilə bağlı fəaliyyətlər amerikalıların gündəminə gətirildi.
Bu fəaliyyətlərə əvvəlki illərlə müqayisədə bu bazanın tutumunun artırılması daxildir ki, bu da İraqın Kürdüstan Bölgəsi ilə israrla amerikalıları İraqdan çıxarmaq istəyən İraq müqavimət qüvvələrinin dəstəkləyici qrupları arasında yeni gərginliyə səbəb ola bilər. İraq Müdafiə Nazirliyinin hərbi zabitlərindən birinin sözlərinə görə, bu bazanın imkanlarının genişləndirilməsi bazanın daxilində yeraltı sığınacaqların, anbarların və yataqxanaların yaradılmasını əhatə edir. Ekspertlərin fikrincə, son illərdə Hərir bazası demək olar ki, İraq və Suriyanın sərhəd bölgələrində Amerika əməliyyatlarının idarə mərkəzinə çevrilib. Hərir bazası amerikalıların 2003-cü ildə ələ keçirdikləri keçmiş İraq Hərbi Hava Qüvvələri və Kürd Peşmərgə xüsusi əməliyyatlarının bazalarından biridir.
Onlar həmçinin Amerika qüvvələrinin bir hissəsini Hərir bazasından bir neçə kilometr aralıda yerləşən “Suran” bazasında yerləşdirməyi planlaşdırırlar. Hazırda İraqda, əsasən Bağdad və Kürdüstan bölgəsindəki hərbi obyektlərdə təxminən 2500 ABŞ əsgəri var. Hərir Hava Bazası, Ərbil Beynəlxalq Aeroportu Hava Bazası, Əl-Qiyarə Hava Bazası və K1 Hərbi Bazası Şimali İraqdakı Amerikanın ən mühüm bazalarındandır.
Amerikanın İraqın şimal bölgələrində, xüsusən də Kürdüstan bölgəsindəki mövcudluğu ilk növbədə kürdlərə hərbi dəstək və yardım göstərmək və neft yataqlarının qorunmasına yönəlib. Amerika qüvvələri Kürdüstan bölgəsindəki müxtəlif hərbi bazalarda, o cümlədən Ərbil və Duhokda yerləşir. Bu ölkənin Suriya ilə sərhəd bölgəsində yerləşən İraqın Əl-Qaim sərhəd keçid məntəqəsi də Amerika karvanlarının davamlı olaraq hərəkət etdiyi və İraqdan Suriyaya və əksinə qoşunların köçürülməsinin bu keçid vasitəsilə həyata keçirildiyi mühüm bölgələrdəndir. Amerikalılar üçün digər mühüm keçid məntəqələrindən biri, Suriyanın şimal-şərqindəki qeyri-qanuni Əl-Vəlid keçid məntəqəsidir (Ət-Tənəf bölgəsindəki İraq-Suriya keçidi ilə qarışdırılmamalıdır). Xəbər mənbələrinə görə, son aylarda bir neçə dəfə onlarla Amerika hərbi maşını və konteynerindən ibarət Amerika karvanları Şimali İraqdan Suriyanın Əl-Həsəkə şəhərindəki ABŞ bazalarına daxil olub.
“İran və müqavimət qüvvələrinin mümkün hücumları ilə üzləşmək, eləcə də İran sərhədində və İraqın Kürdüstan bölgəsindəki əməliyyatları idarə etmək” məsələsi regional ekspertlərin açıqladığı amerikalıların Şimali İraqdakı fəaliyyətinin daha bir mühüm səbəbidir. Washington Post qəzetinin məxfi məlumatı açıqlamasından bir neçə gün sonra İranın Suriya və İraqda Amerika qüvvələrinə qarşı ölümcül hücumların yeni mərhələsinə hazırlaşdığını iddia edən kəşfiyyat rəsmilərinə istinadən Amerika rəsmiləri bu planın Tehran və Rusiya tərəfindən həyata keçiriləcəyini və amerikalıları regiondan qovmaq üçün daha geniş strategiyaya malik olduğunu açıqladılar.
Daha ətraflı: Washington Post: İran Suriyada Amerika əsgərlərinə qarşı hücumları gücləndirməyə çalışır!
Qəzetin yazdığına görə, İran və onun müttəfiqləri xüsusi olaraq ABŞ hərbi maşınlarını hədəfə almaq və amerikalıları öldürmək üçün nəzərdə tutulmuş daha güclü yol kənarında yerləşdirilən bombalardan istifadə etmək üçün qüvvələr hazırlamağa və təlim keçirməyə çalışır. İraq Şəilərinin Koordinasiya Mərkəzinin (Əl-İtar Ət-Tənsiqi) rəsmilərindən biri olan Cəbbar Əvdə deyib: “Əl-Ənbar vilayətinin qərbində yerləşən Eyn Əl-Əsəd bazasında yerləşdirilmiş Amerika qüvvələri neçə həftədir ki, İraq sərhədində üç yeni mərkəz yaratmağa çalışırlar. Biz Amerika qüvvələrinin hər hansı yeni yerləşdirilməsinə narahatlıqla nəzarət edirik, çünki Birləşmiş Ştatlar əsas etibarilə İraqın təhlükəsizlik məkanının statik qalmasını istəmir və yenidən yerləşməyə çalışır. Bu bir çox təfərrüatları gizlədilə bilən yeni ssenaridir”. Amerika qüvvələrinin Suriyadan çıxarılması İran və Rusiyanın regiondakı strateji hədəflərinin başında dayanır. Birləşmiş Ştatlar bu cür təhdidlərə çox ciddi yanaşır və bu yaxınlarda Deyr əz-Zor və Əl-Həsəkə vilayətləri ətrafında yerləşən bazalarında və Şimali İraqdakı bazalarında HIMARS müdafiə sistemlərini yerləşdirib.
“Washington Post” qəzeti İranın xalq müqavimətini artırmaq və Suriyanın şərqində və şimal-şərqində Amerika karvanlarına hücum etmək üçün hərəkatları dəstəkləmək məqsədi ilə İraq və Suriyada Amerika müxalifətini təşkil etmək planları hazırladığını açıqlayıb. Rusiya, İran və Suriyanın yüksək rütbəli hərbi və kəşfiyyat rəsmiləri kampaniyaya rəhbərlik etmək üçün “koordinasiya mərkəzi” yaratmaq barədə razılığa gəliblər. Qəzet qeyd edib ki, Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi başlayandan Rusiyanın İranla müttəfiqliyinin güclənməsinə baxmayaraq, Rusiya və İran liderləri arasında müharibədən sonrakı Suriyanın idarə olunması ilə bağlı müxalif fikirayrılıqları var. İraq və Suriyada İrana bağlı qruplar Amerika konvoylarını güclü bombalarla hədəfə almaqla yanaşı, Amerika bazalarına hücum etmək üçün dronlardan istifadə etməyə də diqqət yetirir.
Təbii ki, Amerikanın mümkün cavabları ilə bağlı belə görünür ki, Amerikanın reaksiyası kəskin olacaq, çünki Ağ Ev ən azı qısa müddətdə Suriya və İraqdan çəkilmək niyyətində deyil. İran, Rusiya və Suriya arasında koordinasiyaya cavab olaraq Amerika qüvvələri də İranın Suriyadakı nüfuzuna və onların İraq və İordaniya sərhədlərində genişlənməsinə qarşı İraq və Suriyada İrana qarşı olan ərəb qəbilələrinə mənsub qruplar hazırlayır. Əl-Həsəkə vilayətindəki Suriya Demokratik Qüvvələri, “Raqqa inqilabçıları” adlandırılan qruplaşma və İordaniya ilə sərhəddə yerləşən Ət-Tənəf bölgəsində yerləşən Azad Suriya Ordusu və digər müxalif qruplaşmalar təyin olunmuş planları icra etmək üçün hazırlaşırlar.
Müəllif Barəsində:
Rəy