Orta Asiyada baş verən son hadisələr, 28 May 2023

Əfqanıstan:
1- Qor:
Qor əyalətinin Pasaband, Tiure və Firuzkuh şəhərlərinin müxtəlif bölgələrində yağan yağış və daşqınlar nəticəsində ən azı səkkiz nəfər ölüb, yüzlərlə insan didərgin düşüb. Bu ərazilərdə baş verən sel bütün buğda sahələrini, meyvə bağlarını və örüş sahələrini tamamilə məhv edib və bu ərazilərin əhalisinə külli miqdarda ziyan vurub. Taliban hökuməti hələlik bu ərazilərə kömək etmək üçün heç bir tədbir görməyib.

2- Təxar:
Mayın 23-də Taleqan şəhərinin birinci rayonunda yerləşən Qavmalı məhəlləsində Azadlıq Cəbhəsi qruplaşmasının Taliban yaraqlılarının postuna hücumu nəticəsində 4 Taliban yaraqlısı öldürülüb və yaralanıb.

3- Səmənqan:
Mayın 23-də naməlum silahlı şəxslər Talibanın Həzrət Sultan şəhərinin Cinayətlərlə Mübarizə İdarəsinin rəisi müfti Əbdül Həmid Həmidini Həzrət Sultan-Aybək şəhəri arasındakı yolda qətlə yetiriblər.

4- Kabil:
Mayın 24-də Taliban hökumətinin xarici işlər naziri Moləvi Əmir Xan Müttəqi Çinin Əfqanıstandakı səfiri Vanq Yu ilə görüşüb və Əfqanıstan və Çin arasında birbaşa uçuşların başlanması, Aynak mis mədəni layihəsinin sürətləndirilməsi və Cümhuriyyət Xəstəxanasının yenidən qurulması məsələlərini müzakirə edib.

5- Sərepol:
Mədən və neft (xam neft) naziri Moləvi Şahabuddin Delavər Qaşqari bölgəsində neft çıxarmaya cavabdeh olan Fchin şirkətinin rəhbəri ilə bu layihənin icrası ilə bağlı söhbət edib.
KİV-in məlumatına görə, Qaşqarı neft bölgəsində on neft quyusu var, onlardan 9-u hazırda aktivdir və gündəlik 200 tona yaxın neft çıxarılır. Qeyd edək ki, Sərepol əyalətindəki Qaşqari neft mədəninin hasilatı işinə bir müddət əvvəl Taliban baş nazirinin iqtisadi məsələlər üzrə müavini Molla Əbdül Qani Baradarın iştirakı ilə Çin şirkəti tərəfindən start verilib.

6- Mayın 22-də Taliban hökumətinin Milli Qida və Dərman İdarəsinin rəhbəri Əbdülbari Ömər İrana səfəri zamanı İranın Milli Ərzaq və Dərman Təşkilatının rəhbəri Heydər Məhəmmədi ilə görüşüb.
Onlar aşağıdakı imkanları təmin etmək üçün ikitərəfli əməkdaşlıq memorandumu imzalayıblar:
– Əfqanıstanda ərzaq və dərman istehsalı və təchizatı sahəsində iranlı iş adamları üçün investisiya
– Qida, dərman və sağlamlıq məhsullarının qaçaqmalçılığının qarşısının alınması
– Magistratura və doktoranturada təhsil sahəsinin təmin edilməsi
– Milli Qida və Dərman Administrasiyasının bir sıra texniki işçiləri üçün qısamüddətli və uzunmüddətli seminarlarının keçirilməsi

Həmçinin bu memorandumda qida, dərman və sağlamlıq məhsulları sahəsində texnologiyanın İrandan Əfqanıstana transferi, İran şirkətlərinin Əfqanıstanda qeydiyyatdan keçməsində asanlığın yaradılması, İran məhsullarının marketinqi, keyfiyyət sahəsində lazımi məlumatların paylaşılması və ərzaq, dərman və digər sanitariya materiallarının təhlükəsizliyi vurğulanır.

7- Mayın 24-də ABŞ-ın Əfqanıstanın Yenidənqurma Üzrə Xüsusi Baş İdarəsi (SIGAR) Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Narkotiklər və Cinayətkarlıq İdarəsinin araşdırmasına əsaslanaraq, Əfqanıstanın hələ də ən böyük narkotik istehsalçısı və 2022-ci ildə dünya bazarının narkotik tələbatının 80%-ni təmin etdiyini bildirdi.

8- Mayın 24-də Taliban hökumətinin Xarici İşlər Nazirliyi Pakistanın Sind əyalətinin həbsxanalarında məhbus olan 66 Əfqanıstan vətəndaşının Əfqanıstanın İslamabaddakı səfirliyi və ölkənin Kəraçidəki konsulluğunun əməkdaşlığı ilə azad edildiyini açıqlayıb.

Daha çox oxuyun: İranın xarici işlər naziri: Biz Talibanı tanımırıq + VİDEO

Özbəkistan:
1- Mayın 22-də İsrail rejiminin Özbəkistandakı səfiri Zehavit Ben Hillel, Özbəkistanın Su Ehtiyatları Naziri Şövkət Həmraifin işğal altındakı Fələstinə gözlənilən səfərini elan edərək bu barədə tvit yazıb. Bu səfərdən əvvəl Ben Hillel Özbəkistanın su naziri ilə görüşüb və səfəri barədə müzakirələr aparıb. Bu səfər zamanı Daşkənd və Təl-Əviv arasında su ehtiyatlarının idarə edilməsi və texniki biliklərin ötürülməsi sahəsində əməkdaşlığın müzakirə olunacağı və razılaşdırılması nəzərdə tutulur.

Tacikistan:
1- Mayın 22-də Tacikistan Xarici İşlər Nazirliyi Suriyanın şimal-şərqindəki əcnəbi İŞİD üzvlərinin düşərgələrindən 73-ü uşaq və 31-i qadın olmaqla 104 tacik İŞİD üzvü və onların ailə üzvlərini ölkəyə qaytarıb. Tacikistan Xarici İşlər Nazirliyi də Qazaxıstan hakimiyyətinin tələbi ilə İŞİD üzvü olan 5 Qazaxıstan vətəndaşını, o cümlədən bir qadın və dörd uşağı Tacikistana təhvil verib.

Pakistan:
1- Hayber Paxtunxva:
– Mayın 22-də Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) yaraqlılarının “Orakzai Agentliyi” bölgəsində yerləşən Benqo məntəqəsində Pakistan neft şirkətinə hücumu nəticəsində dörd polis və şirkətin iki təhlükəsizlik qüvvəsi həlak olub.
– Mayın 24-də Pakistan təhlükəsizlik qüvvələrinin Şimali Vəziristan əyalətinin Dataxeyl bölgəsindəki nəzarət-buraxılış məntəqəsində Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) terrorçu-kamikadzesinin partladılması nəticəsində üç pakistanlı əsgər və bir mülki şəxs həlak olub.

-Cənubi Vəziristan bölgəsinin Sarroğe bölgəsində Pakistan ordusu qüvvələrinin karvanına qarşı Təhrik-e-Taliban Pakistan (TTP) yaraqlılarının pusquya salması nəticəsində beş pakistanlı əsgər həlak olub və yaralanıb.

2- Mayın 23-də Pakistanın baş naziri Şahbaz Şərif Pakistanın İrandakı əvvəlki səfiri Asif Əli Xan Durranini ölkənin Əfqanıstan məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi təyin edib. Asif Əli Xan Durrani 2016-ci ildən 2018-ci ilə qədər Pakistanın Tehrandakı səfiri olub. Onun siyasi karyerasında Pakistanın Əfqanıstandakı səfirliyinin müavini də var.

3- Mayın 25-də Pakistanın keçmiş baş naziri İmran Xan videomüraciətində bildirib ki, Təhrik-i İnsaf Partiyasının liderləri və üzvləri bu ölkənin təhlükəsizlik qüvvələrinin istefaya getmələri və partiyadan çəkilmələri üçün ciddi təzyiq altındadırlar. İndiyədək vitse-prezident Şirin Məzari, baş katib Əsəd Ömər və Təhrik-e-İnsaf Partiyasının sözçüsü Fəvad Çaudhari tutduqları vəzifələrdən istefa veriblər.

4- Pakistan hökuməti Təhrik-e-İnsaf partiyasının 600 üzvünü, o cümlədən bu partiyanın lideri İmran Xanı ötən ayki iğtişaşları idarə etmək və planlaşdırmaq, ölkənin müxtəlif şəhərlərində hərbi və mülki qurumlara hücum etmək bəhanəsi ilə ölkədən çıxışlarını qadağan edib.

Daha çox oxuyun: Pakistan ordusu Əfqanıstanın şərqindəki kəndə dron hücumu edib + FOTO