İsrailin Türkmənistan və Azərbaycanla əlaqələri; İranın Mərkəzi Asiyaya nüfuz etməsinin qarşısının alınması

Bu yazının birinci hissəsində Müstəqil Ərəb Mediasının analitiki Hoda Raufun İsrailin İranın şimalındakı qonşu ölkələrdə, yəni Azərbaycan Respublikasında və Türkmənistanda son addımlarını araşdıran son məqaləsini tərcümə etmişik. Rauf bu məqalənin əvvəlində sionist rejimin Avrasiya regionunda son hərəkətlərini araşdıraraq deyir ki, İsrailin İrana qarşı strategiyası üç əsas üzərində qurulub: 1- İranın nüvə proqramını dayandırmaq 2- Qərbi Asiyada, xüsusilə onun təsir dairəsində olan ölkələrdə, İranın fəaliyyətini zəiflətmək 3- Avrasiya və Orta Asiya regionunda Tehran nüfuzunun genişlənməsinin qarşısının alınması və İsrailin İran sərhədlərində mövcudluğunun gücləndirilməsi.

Bu istiqamətdə Azərbaycan 30 ildən sonra İsraildə səfirliyini açıb, Təl-Əviv də İranın şimal-şərq sərhədindən 15 kilometr aralıda Türkmənistanda səfirliyini açıb. Sionist rejimin xarici işlər nazirinin sözlərinə görə, bu rejimin Aşqabaddakı səfirliyi İsrailin qatı düşməni olan İrana ən yaxın səfirliyidir.

Daha çox oxuyun:
Bakı ilə Tel-Əviv arasında isti diplomatik münasibətlərə bir baxış
Muxtar Məmmədov İsrail Prezidentinə etimadnaməsini təqdim edib + FOTO
Türkmənistanda İsrail səfirliyi açıldı + FOTO

Azərbaycanın İsrail üçün əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, o, İsrailin Cənubi Qafqazdakı əməkdaşlığının əsas sütunudur və İranın Mərkəzi Asiyada təsirinin qarşısını alır.

Təl-Əviv son illərdə əksəriyyəti müsəlman olan Azərbaycanla əlaqələrini gücləndirmək üçün çox səy göstərib və bu, İranla sərhədinin uzun olması ilə bağlıdır. İsrail həm də Bakının ABŞ-ın ən böyük hərbi dəstəkçilərindən biridir, Azərbaycan isə İsrailin əsas enerji təchizatçısıdır.
İsrail Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı bəyanatda bildirilir ki, Bakı və Təl-Əviv diplomatik və təhlükəsizlik müttəfiqlərini gücləndirməklə yanaşı, iqtisadi və turizm əlaqələrini dərinləşdirir. Azərbaycan İsrail tərəfindən Avrasiyaya mühüm çıxış nöqtəsi kimi baxır. Sionist rejimin xarici işlər naziri daxili təhlükəsizlik, kibertəhlükəsizlik, su idarəçiliyi və ağıllı kənd təsərrüfatı sahələrində 30-a yaxın şirkətdən ibarət böyük iqtisadi heyətin başçılığı ilə Bakıya səfər edib və müxtəlif istiqamətlər üzrə yerli şirkətlər və Azərbaycan hakimiyyəti ilə İsrail nümayəndələri arasında 100-dən çox görüş təşkil edilib.

Türkmənistan məsələsində isə Azərbaycandan fərqli olaraq, İsrail və Türkmənistan arasında ikitərəfli əlaqələr məhduddur və əsasən kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlığa yönəlib. Həmçinin, İsrail Türkmənistanın ən böyük neft emalı zavodunun yenidən qurulmasında iştirak edib.

Kohenin Azərbaycan və Türkmənistana səfərləri İranla gərginliyin artması fonunda baş verir və onlar İranın təhdidləri ilə bağlı oxşar fikirləri bölüşürlər. Kohen deyib: “İran regionumuzu təhdid edir, terroru maliyyələşdirir və bütün Yaxın Şərqdə (Qərbi Asiya) sabitliyi pozur”.

Tehran nöqteyi-nəzərindən İsraillə Azərbaycanın yaxınlığı onun üçün təhlükəsizlik təhlükəsi hesab olunur, çünki Təl-Əviv İran yaxınlığındakı Azərbaycan torpaqlarında hərbi baza yaradır ki, bu da bu ölkənin təhlükəsizliyi və maraqlarına ciddi təhdiddir. İranın xarici işlər naziri Hüseyn Əmirabdollahian Azərbaycan Respublikasının Tehrandakı səfirinə xəbərdarlıq etmişdir ki, İran sionist rejimin öz sərhədlərində mövcud olmasına dözməyəcək və bu rejimin fəaliyyətlərinə qarşı lazımi tədbirlər görəcək.

Bakı ilə Təl-Əviv arasında diplomatik münasibətlərin bu yaxınlarda dərinləşməsi Azərbaycanla İran arasında münaqişənin kəskinləşməsi fonunda ortaya çıxıb və o, Bakını İsraillə tərəfdaşlığı vasitəsilə Tehranın təhlükəsizliyini təhdid etməkdə ittiham edir. Ona görə də demək olar ki, İran İsrailə yaxın ərazilərdə fəaliyyətini artırarkən, İsrail də İranla, lakin Yaxın Şərqdən (Qərbi Asiyadan) kənarda yeni gərginlik cəbhələri açaraq eyni işi görür.

Mənbə

P.S: Bu mətnin bir hissəsində sionist rejim ilə Türkmənistan arasındakı əlaqələrə işarə edərək, bu əlaqələrin kənd təsərrüfatı sahəsində əməkdaşlıqla məhdudlaşdığı bildirilib. Sionist rejimin təsirini və bu rejimin Aşqabadla əməkdaşlığını müşahidə etməklə yuxarıdakı iddianın doğru olmadığını başa düşə bilərik. İki tərəf arasında hərbi və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığa misal olaraq Türkmənistanın üç növ İsrail pilotsuz təyyarəsindən istifadə etməsini qeyd edə bilərik. Ötən illərdə Türkmənistan ilk olaraq sionist rejimdən iki növ kəşfiyyat pilotsuz təyyarəsi alıb və onlardan öz sərhədlərində istifadə edib, lakin İkinci Qarabağ müharibəsi və İsrailin “Sky Striker” döyüş-kamikadze pilotsuz təyyarəsinin Azərbaycanda həyata keçirdiyi əməliyyatlardan sonra Aşqabad da sionist rejimlə dialoqa daxil oldu və bu pilotsuz təyyarələrin bir sırasını əldə etdi. İndi Aşqabadda üç növ İsrail pilotsuz təyyarələrindən istifadə edilir. Bu məsələ həm də Türkmənistanda səfirlik binasının açılması və İsrail komandasının yaradılmasının mühüm cəhətlərindən biri ola bilər, çünki sionist heyətin İran İslam Respublikasının sərhədlərinə nəzarət etməsi mümkün olacaq.

Ümumiyyətlə, İsrailin İranın şimal qonşuları ilə əlaqələrini inkişaf etdirməkdə məqsədi İranın Mərkəzi Asiyada təsirinin qarşısını almaq və şimaldan təhdidlər yaratmaqdır. Bu strategiya İranı öz sərhədlərində məşğul saxlamaqla yanaşı, ölkənin Fələstin, Livan və Suriyadakı müqavimət dəstələrinə dəstək vermək imkanlarını azaldır və hətta İranın İsrail sərhədlərindən geri çəkilməsinə səbəb ola bilər.

Daha çox oxuyun: İlham Əliyev: Azərbaycan və Mərkəzi Asiya daha çox bir-birinə yaxınlaşır