Rusiyanın Suriyadakı mövcudluğunun azalması taktiki xarakter daşıyır

Ola bilsin ki, son vaxtlar Moskva Suriya ilə münasibətlərdə daha çox Ankaranın maraqlarından çıxış edib. Amma Suriyada hərbi mövcudluğun azalması və Rusiyanın təsirinin zəifləməsi ölkədən geri çəkilmə kimi qəbul edilməməlidir.
Vaqner PMC-nin Suriyanın cənub-qərb və şərq bölgələrindən Ukraynaya yenidən yerləşdirilməsi, həmçinin S-300 hava hücumundan müdafiə sisteminin təhvil verilməsi və hətta Suriyadan hərbi aktivlərin daha sonra mümkün çıxarılmasına Rusiyanın hərbi mövcudluğunda dəyişikliyə yalnız taktiki yanaşma kimi baxmaq olar.

İranın rolu Türkiyəyə qarşı tarazlıq rolunu oynamaqdır ki, qurulmuş Ankara Suriyadakı mövcudluğunu genişləndirmək istəyinə düşməsin. Analoji olaraq, Rusiya dolayısı ilə İsraili Suriyadakı maraqları ilə Qərbin Ukrayna münaqişəsinə dəstəyi arasında incə balans yaratmağa təşviq etmək üçün öz təsirindən istifadə edir.

Fakt budur ki, Ukraynadakı hərbi əməliyyatlar fonunda Suriyada siyasi dinamika sürətlə dəyişir. Bir tərəfdən, Dəməşq, Moskva, Tehran və Ankaranın ABŞ qoşunlarının Suriyanın şimal-şərqindən çıxarılmasında əməkdaşlıq etməsi ehtimalını artıran strateji tendensiya var.

Digər tərəfdən, son zamanlar Türkiyə-Rusiya münasibətlərində balans Ankaranın xeyrinə dəyişə bilər. Ərdoğanın NATO-ya daxil olmaları ilə İsveç və Finlandiyanı “girov” tutmaq bacarığı; Türkiyənin Suriyanın şimal-şərqinə yeni işğalı təhlükəsi; Türkiyənin Qara dənizdən çıxışı tənzimləyən Boğaziçi və Çanaqqala boğazının yeganə “qeydiyyatçısı” statusu – bütün bu amillər iyun ayına təyin edilmiş seçkilər başa çatdıqda və hərbidən daha çox iqtisadi olan Rusiyanın təsiri zəiflədikdə Ərdoğanı öz tələblərini daha sərt şəkildə irəli sürməyə vadar edə bilər.

Şübhə yoxdur ki, Ərdoğanın əsas prioriteti Suriyanın şimal-şərqindəki kürd layihəsini dağıtmaq olacaq. Yeganə sual onun bunu necə edəcəyidir. Bununla belə, bu, Moskva üçün o qədər də pis bir şey olmaya bilər, çünki Suriya münaqişəsinin mənzərəsindəki hər hansı bu cür dəyişiklik son nəticədə kürdlərin mövqeyini zəiflədəcək, ABŞ-Kürd ortaqlığının həyat qabiliyyətini təhlükə altına atacaq və nəticədə Ağ Evə qoşunlarını Suriyadan çıxarmaq üçün təzyiq göstərəcək.

Ancaq diqqət çəkən məqam ondan ibarətdir ki, bu, Türkiyənin Suriyaya növbəti məhdud müdaxiləsinə səbəb ola bilər. Əgər Ərdoğan qarşıdan gələn seçkilərdə qələbəsinin başqa müdaxilədən asılı olduğu qənaətinə gəlsə, Moskva çətin ki, hücumun qarşısını ala bilsin. Bu, Kremlin Ərdoğanın Ankaranın təhlükəsizlik problemlərinin həlli üçün Türkiyə, Rusiya və Suriya arasında üçtərəfli görüş keçirmək təklifinə müsbət münasibətini izah edir.

İndiki mərhələdə İranın istənilən aqressiv taktikası Rusiyanın Türkiyə-Suriya yaxınlaşmasını təşviq etmək imkanlarını zəiflədə bilər. Eyni zamanda burada yumşaldıcı amil odur ki, Qərbin sanksiyaları qarşısında Rusiya və İran da Suriyada əməkdaşlıqdan çox kənara çıxan əlaqələri xeyli dərinləşdiriblər.

Təəccüblü deyil ki, İranın “Tasnim” xəbər agentliyi bu yaxınlarda parlamentin nüfuzlu üzvünə istinadən xəbər verir ki, Tehran yaxın aylarda Rusiyadan bir sıra Su-35 qırıcıları və “hava hücumundan müdafiə sistemləri, raket sistemləri və helikopterlər də daxil olmaqla bir sıra digər hərbi texnika” almağı gözləyir. Beləliklə, İran 1979-cu il İslam İnqilabından sonra ilk dəfə olaraq onun çəkindirmə qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək müasir silahlar alacaq.

Mənbə