Türkiyə Birləşmiş Ştatları Turan ordusunu qurmağa çalışır!

Türkiyə Turan ordusunu formalaşdırmağa nail olacaqmı?

Rusiyanın “İzvestiya” qəzeti Türkiyənin Ankara ilə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında hərbi əməkdaşlığı gücləndirmək istəyindən və bu ölkənin Rusiya Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi ölkələrinə doğru məharətlə addım atmasından Moskvanın narahatlığından yazıb. Bu qəzetdə “Türkiyə Birləşmiş Ştatları! Ankara Rusiyanın kollektiv təhlükəsizlik sazişi ölkələrini hədəfə alır” başlıqlı məqalə dərc olunub. Bu məqalə Ankara ilə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi, “turançılıq” meyli və Moskvanın bu məsələdən narahatlığını müzakirə edib.

Türk Dövlətləri Təşkilatının (Turani) Səmərqənddə keçirilən sammitindən dərhal sonra Türkiyə bəziləri Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (Rusiya Federasiyası ilə birləşmiş) üzv olan dövlətlərin orduları ilə manevrlər həyata keçirib. Son zamanlar Ankara Mərkəzi Asiya respublikaları ilə getdikcə daha çox əməkdaşlıq edir, onları silah və sursatla təmin edir və onlarla birgə təlimlər keçirir.

Birləşəndə ​​yenilməz oluruq!

Türkiyə Müdafiə Nazirliyinin bəyanatında deyilir:

“Sıx əhalinin məskunlaşdığı ərazilərdə terrorla mübarizə” adlı 21-ci texniki kursu çərçivəsində hərbi təlimlərin keçirildiyi İspartada Turan qardaş ölkələrindən Türkiyə, Şimali Kipr, Azərbaycan, Qazaxıstan və Qırğızıstandan olan əsgərlər toplaşıb. Bu birgə hərbi təlim “Türkdilli Ölkələrin Təşkilatı” çərçivəsində həyata keçirilib və hazırda bu təşkilatın ölkələrində baş verə biləcək böhranlara operativ reaksiya verə biləcək sistemin yaradılması istiqamətində işlər aparılır, nəticədə: Biz həmrəyik və Biz birlikdə güclüyük”.

Bu hərbi təlim bu təşkilatın Səmərqənddə keçirilən sammitindən dərhal sonra keçirilib. Türkiyə mediası bu forumu “Türkiyə Birləşmiş Ştatları” adlandırdı! Həmçinin, həmin medialar 1 trilyon dollardan artıq hasilatı və 170 milyon əhalisi olan türk ölkələrinin təşkilatlanmasının indi hərbi və siyasi baxımdan vahid ölkəyə çevrildiyini bildirdi.

Bu görüşdə Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Şimali Kiprin bu təşkilata müşahidəçi qismində üzv olacağını açıqlayıb. Lakin Özbəkistanın xarici işlər naziri Vladimir Nurov daha sonra “Şimali Kiprin müstəqil dövlət kimi tanınmasından söhbət getmir” deyə təkid edib.

Bu sammitin nəticəsi olaraq üzv dövlətlərin başçıları “Turan” xalqının tarixi, dili, mədəniyyəti, adət-ənənələri və ümumi dəyərlərinə əsaslanan əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsi istiqamətində elan edilmiş məqsədlərə sadiq olduqlarını vurğuladılar. Sammitin yekun bəyanatında həmçinin “beynəlxalq hüquq standartlarına və dünyada tanınmış prinsiplərə uyğun olaraq üzv ölkələrin təhlükəsizliyinin və sabitliyinin gücləndirilməsi” vurğulanıb.

Bundan əlavə, bu bəyanatda üzv ölkələrin Turan dünyasının dəyər və maraqlarını regional və beynəlxalq səviyyədə artırmaq əzmindən bəhs edilir. Üzv ölkələr buna müxtəlif məsləhətləşmələr yolu ilə nail olmağa razılaşdılar, lakin Türkmənistan və Özbəkistan iştirakdan imtina etdiyi üçün İspartadakı hərbi təlimlər təşkilatın bütün ölkələrinin iştirakı ilə keçirilmədi və yalnız bəzi digər ölkələrin iştirakı ilə keçirildi.

Türkiyənin Mərkəzi Asiya ilə əməkdaşlığının güclənməsi

Son illər Ankara ilə Mərkəzi Asiya ölkələri arasında hərbi əməkdaşlıq güclənib. Buna görə də Türkmənistan türk silahlarının ən böyük istehlakçılarından birinə çevrilib və bu il Qırğızıstan da öldürücü olmayan silah, sursat və qoruyucu vasitələrdən əlavə Bayraktar dronları alıb. Ankara Düşənbəyə (Tacikistanın paytaxtı) müdafiə, hərbi və təhlükəsizlik sənayesi, o cümlədən sərhəd təhlükəsizliyi və terrorizmlə mübarizə sahəsində təcrübə mübadiləsini dərinləşdirəcəyini söz verib. Həmçinin, Astana (Qazaxıstanın paytaxtı), Türkiyə silahlarını əldə etməklə yanaşı, Ankara ilə “ANKA” dronlarının istehsalına dair müqavilə imzalayıb. Bundan əlavə, bütün Orta Asiya ölkələrinin orduları davamlı olaraq Türkiyədə təlim keçir.

Böyük Turan Ordusu

Qərb qəzetləri “Ərdoğanın bütün türkdilli ölkələrin daxil olduğu böyük hərbi ittifaq yaratmaq niyyəti Moskvanı narahat edir” kimi xəbərlər yayıblar. Onlar həmçinin əlavə ediblər ki, Ankara bu regionu özünün “etnik, dil, tarix və din baxımından təbii genişlənməsi” hesab edir və buna görə də etnik, dil və mədəni əlaqələri canlandıraraq əlaqələri gücləndirməyə çalışır. Bundan başqa, Türkiyə region ölkələri ilə siyasi və iqtisadi əlaqələrə də arxalanır.

Ərdoğanın “Türk dövlətlərinin təşkilatlanmasını hərbi ittifaqa çevirmək” istəyi fonunda yenidən turançılıq söhbəti ərsəyə gəlib. Bu milliyyətçi ideologiya Osmanlı İmperiyasının sonlarında ortaya çıxdı və türk xalqının yaşadığı bölgələrlə daha sıx əlaqələr qurmağa əsaslanır.

Türkiyənin Orta Asiyaya nüfuz etməsi

Bu kontekstdə Rusiya Elmlər Akademiyasının Yaxın Şərq və Postsovet ölkələri şöbəsinin müdiri Vladimir Avatkov Səmərqənd sammitində bir çox mühüm sənədlərin təsdiq edildiyini bildirib. Bu təşkilatın “strateji sənədi”nin qərarlarının icrası ilə bağlı məsələlərdən əlavə olaraq, iştirakçı ölkələr 500 milyon dollar məbləğində Türkiyə investisiya fondunun yaradılması barədə razılığa gəliblər.

Enerji və nəqliyyat marşrutlarının kəsişməsində üzv ölkələrin strateji mövqeyinə toxunan Ərdoğan üzv ölkələr arasında enerji sektorunda əməkdaşlığın gücləndirildiyini açıqlayıb. Siyasi elmlər üzrə müəllim olan Avatkovun sözlərinə görə, Ankara anlayıb ki, imtiyazlı mövqeyinə baxmayaraq, region ölkələri hələ də dünya okeanında gəmiçilik xətlərindən uzaqdır və bu da öz növbəsində yeni bazarlara çıxışı çətinləşdirir. Nəticədə Türkiyə Cümhuriyyəti bu vəziyyətdən istifadə edir və Mərkəzi Asiya inkişaf tənliyində çatışmayan elementlərin açarını əlində saxlayır. Bununla əlaqədar olaraq bu qurum çərçivəsində vahid nəqliyyat sisteminin yaradılması barədə fikir ortaya qoyulub. Avatkov sonda qısaca deyib: “Türkiyə Mərkəzi Asiya ölkələrinə doğru məharətlə irəliləyir və əlaqələri təkcə güclü deyil, həm də gələcəkdə “əhəmiyyətli” edir”.